Trầm cảm nặng: nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Trầm cảm nặng hay còn gọi là rối loạn trầm cảm dạng nặng, là một căn bệnh tâm lý cực kỳ nguy hiểm. Không chỉ gây ra những cảm xúc tiêu cực, buồn bã, tuyệt vọng dai dẳng, trầm cảm nặng còn khiến người bệnh luôn có ý nghĩ tự tử. Bài viết này Askany sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về trầm cảm nặng, bao gồm: dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân và lời khuyên điều trị hiệu quả.

Trầm cảm nặng là gì?

Có 3 mức độ trầm cảm: Trầm cảm nhẹ, trầm cảm vừa, trầm cảm nặng.

Trầm cảm nặng là giai đoạn nghiêm trọng nhất của rối loạn trầm cảm. Khi ở giai đoạn này, bệnh nhân trải qua những cảm xúc tiêu cực mãnh liệt như buồn bã, tuyệt vọng, tê liệt, mất hy vọng, tiêu cực, bi quan, chán nản, sầu muộn, đau khổ, dằn vặt, tội lỗi, xấu hổ, tự ti, bất lực và mất khả năng kiểm soát cảm xúc của bản thân.

Trầm cảm nặng là giai đoạn khó chữa và nguy hiểm nhất, bệnh nhân có nguy cơ tự sát cao hoặc thực hiện hành vi tự sát. Bệnh trầm cảm là “hung thủ” của hơn 50% trường hợp tự sát. Đối tượng chiếm phần lớn là ở nam giới trên 50 tuổi sống ở nông thôn và nữ giới trẻ tuổi sống ở thành thị.

Theo thống kê, nam giới tuy ít bị trầm cảm hơn nữ giới, nhưng khi mắc trầm cảm, tỷ lệ tự tử ở họ lại cao hơn. Nguy cơ tự tử cao hơn 10-12 lần ở những người đã từng tự tử, có người thân từng tự tử, mắc trầm cảm, nghiện rượu và sống cô lập với xã hội. Tự tử có thể xảy ra đột ngột hoặc được lên kế hoạch từ trước, âm thầm hoặc được báo trước.

Tìm hiểu thêm:

Các mức độ trầm cảm từ nhẹ đến nặng - Giải pháp cho từng mức độ
Trầm cảm ẩn là gì? Nguyên nhân và dấu hiệu bạn nên biết
Rối loạn trầm cảm dai dẳng: Khái niệm, dấu hiệu và nguyên nhân gây ra

9 dấu hiệu của trầm cảm nặng

Buồn bã hoặc chán nản hầu hết trong ngày
Mất hứng thú, niềm vui trong hầu hết các hoạt động
Thay đổi khẩu vị - ăn ít hoặc nhiều hơn bình thường
Khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều
Mất năng lượng hoặc mệt mỏi
Khó tập trung suy nghĩ để đưa ra quyết định
Bồn chồn hoặc chậm chạp
Cảm thấy vô dụng hoặc tội lỗi
Suy nghĩ cái chết hoặc biện pháp tự tử

Nếu bạn hoặc người thân có 5 hoặc nhiều hơn các dấu hiệu sau đây trong hai tuần hoặc hơn, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia tâm lý trên Askany.

>>> Bài test trầm cảm online dành cho bạn

Phân loại dấu hiệu trầm cảm

Ngoài ra, dưới đây là một số triệu chứng cơ thể, rối loạn hành vi thường gặp của người trầm cảm nặng.

Triệu chứng tâm lý trầm cảm nặng

Cảm thấy buồn chán thường xuyên.
Cảm giác vô vọng và bất lực.
Tự ti về bản thân.
Dễ dàng rơi nước mắt.
Cảm giác tội lỗi.
Hay cáu gắt và dễ nổi nóng.
Thiếu động lực và mất hứng thú với mọi thứ, kể cả sở thích.
Gặp khó khăn khi đưa ra quyết định.
Lo lắng quá mức về mọi chuyện, kể cả những việc nhỏ nhặt.
Có ý định tự tử hoặc ý nghĩ tự hại.

Triệu chứng hành vi trầm cảm nặng

Tránh xa các hoạt động xã hội.
Lơ là công việc và học tập.
Thay đổi thói quen ngủ và ăn uống.
Dùng chất kích thích quá mức.
Có hành vi tự gây tổn thương.
Không còn hứng thú với các sở thích cá nhân.
Khó khăn trong quan hệ với gia đình, bạn bè và đồng nghiệp.

Triệu chứng thể chất trầm cảm nặng

Di chuyển và nói chậm hơn thường ngày.
Thay đổi khẩu vị, mất cảm giác ngon miệng, giảm cân, hoặc bị táo bón.
Đau nhức không rõ nguyên nhân.
Thiếu năng lượng.
Giảm ham muốn tình dục.
Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt.
Rối loạn giấc ngủ, khó ngủ

Ngoài ra, một số dấu hiệu khác của trầm cảm nặng có thể bao gồm:

Khó khăn trong việc đưa ra quyết định
Mất khả năng sáng tạo
Cảm giác như bị tách biệt khỏi thế giới xung quanh
Cảm giác mọi thứ xung quanh đều vô nghĩa
Có ý nghĩ về cái chết

Cần lưu ý rằng, không phải tất cả những người mắc trầm cảm nặng đều có tất cả các dấu hiệu này. Một số người chỉ có một vài dấu hiệu, trong khi những người khác có thể có nhiều dấu hiệu hơn.

Nguyên nhân gây ra trầm cảm nặng

Trầm cảm nặng thường được gây ra bởi những nguyên nhân phổ biến như sau:

Căng thẳng: Khi phải đối mặt với những sự kiện buồn bã và căng thẳng như mất người thân hoặc mối quan hệ đổ vỡ, nhiều người có thể rơi vào trạng thái buồn bã, mất hứng thú gặp gỡ bạn bè và người thân, và cố gắng tự mình giải quyết vấn đề. Nếu tình trạng căng thẳng kéo dài và tâm trạng không được cải thiện, nguy cơ bị trầm cảm sẽ tăng lên đáng kể.
Nhân cách: Tính cách ảnh hưởng mạnh mẽ đến suy nghĩ và cảm xúc của mỗi người. Một số người có khả năng vượt qua căng thẳng mà không bị trầm cảm, trong khi những người khác lại dễ dàng rơi vào trạng thái buồn bã và tiêu cực. Những người dễ bị trầm cảm thường có tính cách khắt khe với bản thân, luôn lo sợ bị phán xét và khao khát sự hoàn hảo. Điều này có thể là do di truyền từ cha mẹ hoặc ảnh hưởng từ môi trường sống trong quá khứ.
Không điều trị kịp thời khi bị trầm cảm vừa và nhẹ, từ đó có nguy cơ phát triển thành trầm cảm nặng. Đây là nguyên nhân trực tiếp và thường thấy nhất.
Di truyền: Nếu bố mẹ mắc bệnh trầm cảm thì con cái có nguy cơ mắc bệnh cũng cao hơn người bình thường.
Giới tính: Tỷ lệ phụ nữ mắc bệnh trầm cảm cao gấp đôi so với nam giới. Nguyên nhân là do rối loạn nội tiết hoặc cũng có thể do phụ nữ phải đối mặt với nhiều hơn như con cái không nghe lời, công việc xã hội, gia đình, áp lực dồn nén, hay thậm chí là không có thời gian chăm sóc bản thân,...
Stress kéo dài: Căng thẳng kéo dài sẽ làm mất cân bằng tâm lý, gặp phải sang chấn về tâm lý như mất người thân hay gặp phải những chuyện quá sốc cũng là nguyên nhân gây ra căn bệnh trầm cảm này.
Ảnh hưởng bởi một số bệnh: Một số bệnh lý như bệnh tim mạch, ung thư, đột quỵ, chấn thương sọ não và tiểu đường có thể làm tăng nguy cơ mắc trầm cảm.
Lạm dụng chất kích thích: Lạm dụng rượu bia và ma túy có thể dẫn đến trầm cảm và làm cho tình trạng bệnh trở nên tồi tệ hơn.

Nguy cơ tự sát khi bị trầm cảm nặng

Phần lớn bệnh nhân trầm cảm nghĩ đến cái chết, nhiều người còn có ý định hoặc hành vi tự sát.

Ban đầu, họ có thể nghĩ rằng tình trạng mất ngủ, chán ăn, sụt cân, mệt mỏi của mình quá nặng và không thể chịu nổi. Dần dần, suy nghĩ chuyển thành niềm tin rằng chết sẽ giúp họ thoát khỏi đau khổ. Cuối cùng, họ tin rằng những người xung quanh sẽ bớt khổ nếu họ chết. Ý nghĩ này dẫn đến hành vi tự sát. Khi bệnh nhân trầm cảm có ý định tự sát, cần điều trị nội trú tại khoa tâm thần của bệnh viện.

Mức độ ý định tự sát ở mỗi bệnh nhân rất khác nhau. Một số người có ý định tự sát đột ngột chỉ vài phút trước khi hành động, trong khi những người khác suy nghĩ kỹ càng và tái diễn ý nghĩ này mỗi tuần (1-2 lần/ tuần).

Những bệnh nhân có ý định tự sát thường chuẩn bị kỹ càng: từ việc sắp xếp dụng cụ (vũ khí, dao, dây thừng, chất độc, thuốc ngủ, thuốc trừ sâu, thuốc diệt chuột,...) đến chọn địa điểm và thời gian phù hợp để hành động mà không bị phát hiện.

Một số bệnh nhân lập kế hoạch chi tiết để đảm bảo tự sát sẽ thành công. Nhiều người thậm chí còn viết thư tuyệt mệnh hoặc thông báo cho người thân về ý định của mình. Các hành vi này giúp xác định những bệnh nhân có nguy cơ tự sát cao để có biện pháp can thiệp kịp thời.

Động cơ tự sát thường là mong muốn chấm dứt cảm xúc đau khổ và sự tra tấn về thể xác. Về mặt lâm sàng, triệu chứng của bệnh nhân trầm cảm có hành vi tự sát và bệnh nhân trầm cảm không có hành vi tự sát là rất giống nhau. Điểm khác biệt là những người có ý định tự sát thường có tiền sử hành vi tự sát.

Nguy cơ tự sát cao nhất ở bệnh nhân trầm cảm nặng, nhưng cũng có thể gặp ở những người bị trầm cảm nhẹ hoặc vừa. Đặc biệt, trầm cảm nhẹ nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến trầm cảm nặng và nguy cơ tự sát.

Vì vậy, nếu có biểu hiện trầm cảm, cần đưa người bệnh đi khám ngay để xác định mức độ bệnh và phương án xử lý. Các chuyên gia sẽ sử dụng nhiều biện pháp như trắc nghiệm tâm lý và xét nghiệm cận lâm sàng để đánh giá và điều trị.

Trầm cảm nặng có chữa được không?

Có, trầm cảm nặng hoàn toàn có thể điều trị được. Với việc điều trị thích hợp, hầu hết mọi người đều có thể cải thiện đáng kể các triệu chứng và lấy lại chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, đây là một quá trình cần sự kiên trì và nỗ lực từ cả phía người bệnh và gia đình.

Điều trị trầm cảm nặng thường bao gồm một hoặc nhiều phương pháp sau:

Thuốc chống trầm cảm: Thuốc chống trầm cảm giúp cân bằng các hóa chất trong não có liên quan đến tâm trạng. Có nhiều loại thuốc chống trầm cảm khác nhau, Có nhiều loại thuốc chống trầm cảm khác nhau, người có chuyên môn sẽ kê đơn loại thuốc phù hợp nhất với bạn.
Liệu pháp tâm lý: Liệu pháp tâm lý có thể giúp bạn hiểu và thay đổi những suy nghĩ và hành vi góp phần vào trầm cảm. Có nhiều liệu pháp tâm lý khác nhau, bao gồm liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) và liệu pháp giao tiếp giữa các cá nhân (IPT), liệu pháp giải quyết vấn đề.
Liệu pháp sốc điện (Electroconvulsive Therapy – ECT): Là một cách chữa trầm cảm bằng cách dùng dòng điện nhỏ, được kiểm soát để tạo cơn co giật ngắn khi bệnh nhân đang được gây mê. Quá trình này có thể thay đổi hóa học trong não và giúp cải thiện triệu chứng tâm thần. Liệu pháp này thường được sử dụng cho những trường hợp trầm cảm nặng, đặc biệt là khi thuốc hoặc trị liệu tâm lý không hiệu quả. Các chuyên gia đánh giá cao hiệu quả của phương pháp này, và nhiều bệnh nhân trầm cảm nặng đã thấy sự cải thiện đáng kể nhờ ECT.
Thay đổi lối sống lành mạnh: Tập thể dục thường xuyên, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và ngủ đủ giấc, cũng có thể giúp cải thiện các triệu chứng trầm cảm.
Hỗ trợ từ gia đình và bạn bè: Hỗ trợ từ những người thân yêu có thể giúp bạn cảm thấy bớt cô đơn và có động lực để hồi phục.

Việc điều trị trầm cảm nặng có thể mất nhiều thời gian, thường từ vài tháng đến một năm hoặc lâu hơn. Tuy nhiên, hầu hết những người mắc trầm cảm nặng đều có thể cải thiện đáng kể hoặc khỏi hoàn toàn nếu họ được điều trị đúng cách.

Lưu ý quan trọng khi điều trị bệnh trầm cảm

Bệnh nhân và người thân nên sử dụng thuốc theo đơn và chỉ dẫn của người khám chữa bệnh.
Không tự ý mua thuốc về sử dụng, kể cả khi có những biểu hiện giống với người bệnh trầm cảm khác. Bởi vì việc kê đơn thuốc còn dựa trên nguyên nhân gây bệnh và đặc điểm bệnh lý đi kèm của mỗi người.
Nên nhớ rằng những loại thuốc an thần không có hiệu quả điều trị bệnh trầm cảm.
Sử dụng thuốc đúng và đủ liều, không tự ý ngừng uống thuốc khi bệnh có dấu hiệu thuyên giảm, không được phép tự ý ngừng thuốc đột ngột.

Điều trị trầm cảm nặng ở đâu?

Nếu bạn đang tìm kiếm một giải pháp linh hoạt, tiện lợi để chẩn đoán và điều trị trầm cảm, Askany là một lựa chọn tuyệt vời. Chúng tôi cung cấp dịch vụ tư vấn và điều trị trầm cảm 1:1 cùng với các chuyên gia tâm lý hàng đầu, dưới 2 hình thức online và offline.

Với phương châm đặt khách hàng lên hàng đầu, Askany cam kết mang đến cho bạn một môi trường an toàn, tin tưởng và hỗ trợ để giúp bạn vượt qua giai đoạn khó khăn này và sớm tìm lại niềm vui trong cuộc sống.

Bạn có thể dễ dàng tiếp cận dịch vụ tư vấn của chúng tôi qua website hoặc ứng dụng, giúp tiết kiệm thời gian và tối ưu hóa hiệu quả điều trị. Một số bác sĩ tâm thần và chuyên gia tâm lý uy tín hiện có mặt trên Askany có thể hỗ bạn ngay lúc này, bao gồm

Thạc sĩ - Bác sĩ tâm thần Nguyễn Khắc Dũng: là một chuyên gia tâm lý với hơn 12 năm kinh nghiệm trong việc điều trị các rối loạn tâm lý, bao gồm trầm cảm nặng. Bác có bằng thạc sĩ tâm lý học lâm sàng và đã làm việc tại nhiều bệnh viện và trung tâm tâm lý uy tín. Bác có thể sử dụng các phương pháp điều trị tiên tiến như liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) và liệu pháp tâm lý động để giúp bệnh nhân vượt qua trầm cảm và cải thiện chất lượng cuộc sống. Đặt câu hỏi và nhận tư vấn miễn phí 1:1 cùng bác sĩ TẠI ĐÂY.

Chuyên gia tâm lý Kim Nguyễn: là một nhà tư vấn tâm lý với hơn 5 năm kinh nghiệm. Cô Kim có thể sử dụng các kỹ thuật trị liệu như liệu pháp gia đình (family therapy) và liệu pháp hành vi (behavior therapy) để hỗ trợ trẻ em và gia đình trong việc quản lý và điều trị trầm cảm. Đặt câu hỏi và nhận tư vấn miễn phí 1:1 cùng chuyên gia TẠI ĐÂY.

Đó là một số thông tin quan trọng về trầm cảm nặng, bao gồm dấu hiệu, nguyên nhân và phương pháp điều trị. Trầm cảm, dù ở bất cứ giai đoạn nào cũng không nên xem nhẹ. Nếu bạn hoặc người thân có những dấu hiệu tâm lý bất ổn, đừng ngần ngại mà hãy đi kiểm tra và chẩn đoán ngay lập tức. Để tiết kiệm thời gian và chi phí, hãy kết nối với các chuyên gia trên ứng dụng Askany để được hỗ trợ kịp thời với chi phí thấp nhất.