Rối loạn dạng cơ thể là gì? Nếu bạn thường xuyên lo lắng về ngoại hình của mình, cảm thấy không hài lòng với ngoại hình dù đã cố gắng rất nhiều, thì bạn có nguy cơ mắc chứng rối loạn dạng cơ thể. Căn bệnh này không chỉ ảnh hưởng đến sự tự tin của bản thân mà còn gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe tâm lý. Bài viết này Askany sẽ giúp bạn nhận biết các dấu hiệu của rối loạn dạng cơ thể để tìm kiếm sự giúp đỡ kịp thời.

Rối loạn dạng cơ thể là gì?

Theo NHS.UK, Rối loạn dạng cơ thể (hay Body dysmorphic disorder (BDD)) là một hội chứng tâm lý khiến người bệnh ám ảnh quá mức về một hoặc nhiều khuyết điểm trên cơ thể, dù khuyết điểm đó rất nhỏ hoặc thậm chí không tồn tại trong mắt người khác. Họ thường cảm thấy xấu hổ, tự ti, cô lập xã hội hoặc thực hiện những hành vi như soi gương liên tục, tìm đến phẫu thuật thẩm mỹ để cải thiện khuyết điểm của mình.

Ví dụ: Bệnh nhân có thể lo lắng về tóc thưa, mụn, nếp nhăn, sẹo, hoặc lông rậm rạp trên cơ thể. Họ cũng có thể tập trung vào kích thước hoặc hình dạng của mũi, mắt, tai, miệng, hoặc các bộ phận khác. Một số đàn ông (hiếm gặp ở phụ nữ) mắc rối loạn dị dạng cơ có thể bị ảnh về việc cơ thể không đủ cơ bắp. Bệnh nhân thường mô tả những bộ phận này là xấu xí, biến dạng hoặc ghê tởm.

Rối loạn dạng cơ thể - Body dysmorphic disorder là gì?

Chứng rối loạn dạng cơ thể (BDD) có nhiều điểm tương đồng với rối loạn ăn uống và rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD).

Cả BDD và rối loạn ăn uống đều quan tâm về ngoại hình, nhưng khác nhau ở chỗ, người mắc rối loạn ăn uống thường lo lắng về toàn bộ cơ thể, trong khi người bị BDD chỉ tập trung vào một bộ phận nhất định.

Người bị OCD thường gặp những suy nghĩ hoặc hình ảnh ám ảnh lặp đi lặp lại, dẫn đến lo lắng và thực hiện các hành vi nhất định. Tương tự, người bị BDD cũng có các hành vi như soi gương liên tục hoặc chạm vào da do ám ảnh về khuyết điểm ngoại hình. Những khuyết điểm này ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống xã hội, công việc và gia đình của họ.

BDD là rối loạn mãn tính, không phụ thuộc vào tuổi tác, thường khởi phát từ giai đoạn thanh thiếu niên.

Các vấn đề ngoại hình mà người mắc BDD quan tâm thường bao gồm:

Làn da: Sẹo, nếp nhăn, mụn
Tóc: Hình dạng hoặc tình trạng tóc
Khuôn mặt: Đặc biệt là mũi
Cân nặng: Trọng lượng và cơ bắp
Các bộ phận khác: Dương vật, ngực, đùi, mông, mùi cơ thể.

>>> Tham khảo: Cập nhật chi phí khám tâm lý mới nhất

Rối loạn dạng cơ thể biểu hiện như thế nào?

Một số dấu hiệu cảnh báo bạn mắc chứng rối loạn dạng cơ thể (BDD) bao gồm:

Thường chạm tay vào bộ phận mà họ cho là không hoàn hảo

Hành vi lặp đi lặp lại: Liên tục soi gương, chạm vào hoặc che giấu các bộ phận cơ thể mà họ cho là không hoàn hảo.
Hành vi cưỡng chế: chải chuốt quá mức, cấu véo da, kéo hoặc nhổ tóc, thay quần áo liên tục,..
Suy nghĩ tiêu cực: Ám ảnh về những khuyết điểm nhỏ nhặt, so sánh bản thân với người khác và cảm thấy tự ti về ngoại hình.
Cảm xúc tiêu cực: Cảm thấy lo lắng, trầm cảm, không muốn ra ngoài nơi công cộng và lo lắng khi xung quanh có nhiều người.
Ảnh hưởng đến cuộc sống: Xảy ra vấn đề trong các mối quan hệ tại nơi làm việc, trường học,... do không thể ngừng tập trung vào khuyết điểm.
Tìm kiếm sự hoàn hảo: Tư vấn nhiều lần với chuyên gia ý tế để tìm kiếm các phương pháp để cải thiện ngoại hình, như phẫu thuật thẩm mỹ, điều trị da liễu,...
Thường xuyên đặt câu hỏi cho mọi người xung quanh về những khuyết điểm của họ mà bạn đang chú ý đến.

Thực hiện bài test trầm cảm giúp bạn dễ dàng đánh giá mức độ hiện tại của bản thân mình, từ đó có những biện pháp can thiệp kịp thời.

Ví dụ: Những người đàn ông mặc cảm vì thiếu cơ bắp có thể sử dụng steroid đồng hóa-androgen và các thực phẩm chức năng khác để tăng cơ bắp và/hoặc giảm mỡ. Tuy nhiên, lạm dụng các sản phẩm này có thể gây nguy hiểm.

Nguyên nhân gây ra rối loạn dạng cơ thể

Nguyên nhân của rối loạn dạng thực thể BDD chưa được xác định rõ. Nhưng theo các chuyên gia, bác sĩ tâm lý trên Askany, rối loạn dạng thực thể có liên quan đến rối loạn chức năng não. Người mắc BDD có sự khác biệt về cấu trúc và hoạt động của một số vùng não liên quan đến việc xử lý thông tin về ngoại hình.

Các yếu tố khác có thể là nguyên nhân kích hoạt BDD bao gồm:

Những trải nghiệm tiêu cực trong thời thơ ấu, như bị bắt nạt, lạm dụng, hoặc chứng kiến bạo lực gia đình
Người có lòng tự trọng thấp thường dễ bị ảnh hưởng bởi những lời chỉ trích và có xu hướng so sánh bản thân với người khác.
Người theo chủ nghĩa hoàn hảo, và mong muốn đáp ứng những tiêu chuẩn về vẻ đẹp không thực tế.
Áp lực từ môi trường sống chú trọng ngoại hình
BDD thường đi kèm với các rối loạn tâm thần khác như trầm cảm, lo âu và rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
Tiền sử gia đình có người mắc rối loạn tâm thần

Ảnh hưởng của rối loạn dạng cơ thể

Rối loạn dạng cơ thể (BDD) không chỉ đơn thuần là một vấn đề về ngoại hình mà còn gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe tâm thần và thể chất của người bệnh. Một số biến chứng của rối loạn dạng cơ thể phổ biến bao gồm:

Phẫu thuật thẩm mỹ liên tục gây đau đớn cho cơ thể

Trầm cảm, lo âu hoặc rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)
Rối loạn ăn uống như chán ăn hoặc bulimia có thể xảy ra do lo lắng về cân nặng và hình thể.
Có thể xảy ra các hành vi tự gây hại như tự làm mình bị thương hoặc tự lột da.
Sử dụng chất kích thích như rượu, ma túy để đối phó với các cảm xúc tiêu cực.
Gây đau đớn cho thể xác hoặc nguy cơ biến dạng, sẹo, nhiễm trùng vì can thiệp phẫu thuật nhiều lần
Hạn chế giao tiếp với người khác vì sợ bị phán xét về ngoại hình.

Tóm lại, rối loạn dạng cơ thể (BDD) không chỉ ảnh hưởng đến cảm xúc và suy nghĩ của người bệnh mà còn gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe và cuộc sống.Do đó việc phòng ngừa và điều trị sớm là rất quan trọng.

Điều trị rối loạn dạng cơ thể

Rối loạn mặc cảm ngoại hình là một tình trạng phổ biến hiện nay và để lại nhiều hệ luy khôn lường, may mắn thay, có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả giúp bạn vượt qua căn bệnh này và xây dựng một hình ảnh tích cực hơn về cơ thể. Hai phương pháp điều trị chính là thuốc và liệu pháp tâm lý

Thuốc và tư vấn tâm lý có thể điều trị hiệu quả cho bệnh nhân mắc rối loạn dạng cơ thể

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Là liệu pháp tâm lý điều trị hiệu quả nhất. CBT giúp bạn thay đổi những suy nghĩ tiêu cực về ngoại hình, nhận ra và loại bỏ những hành vi gây hại, đồng thời học được các kỹ năng đối phó với cảm xúc tiêu cực môt cách lành mạnh.
Thuốc: Các loại thuốc như SSRI (thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc) và clomipramine thường được sử dụng để giảm các triệu chứng trầm cảm, lo âu và cải thiện tâm trạng, rất hiệu quả đối với bệnh nhân mắc chứng rối loạn cơ thể. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê thêm các loại thuốc khác để điều trị các triệu chứng cụ thể.

Cách phòng ngừa rối loạn dạng cơ thể

Không có cách nào được biết để ngăn chặn rối loạn dạng cơ thể. Tuy nhiên, vì rối loạn dạng cơ thể thường bắt đầu vào những năm đầu tuổi thiếu niên, nên việc xác định sớm rối loạn và bắt đầu điều trị có thể có lợi ích nhất định.

Bố mẹ và thầy cô cũng nên xây dựng một môi trường tích cực và không phân biệt đối xử, tránh áp đặt những tiêu chuẩn về vẻ đẹp không thực tế lên các em. Đồng thời dạy các em yêu thương bản thân, yêu thương cơ thể, chấp nhận sự khác biệt và không nên so sánh bản thân với người khác.

Bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích về rối loạn dạng cơ thể (BDD) bao gồm khái niệm, nguyên nhân, hậu quả và cách điều trị phòng ngừa. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp phải những triệu chứng của rối loạn dạng cơ thể, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia sức khỏe tâm thần trên Askany để được hỗ trợ tốt nhất.