Hội chứng ám ảnh quá khứ, là một tình trạng tâm lý mà người bệnh bị ám ảnh bởi những sự kiện đã xảy ra trong quá khứ, có thể là một sự việc nghiêm trọng, mang tính sang chấn tâm lý. Những ký ức đau buồn, đáng sợ hoặc hối tiếc cứ như một vòng luẩn quẩn lặp đi lặp lại trong tâm trí, gây ra nhiều khó khăn trong cuộc sống hiện tại. Vậy nguyên nhân là do đâu, dấu hiệu nào để nhận biết bạn đang mắc mnemophobia? Hãy tham khảo bài viết sau đây được chia sẻ bởi chuyên gia tâm lý trên Askany để có cái nhìn tổng quan nhất.
Hội chứng ám ảnh quá khứ là gì?
Mnemophobia - hội chứng ám ảnh quá khứ, hay còn gọi là hội chứng sợ hãi bất thường đối với những hồi tưởng quá khứ. Nỗi sợ này bám chặt lấy người bệnh, gây ra cảm giác ám ảnh và làm suy giảm chất lượng cuộc sống.
Mnemophobia được chia thành 2 loại chính:
- Loại sợ ký ức: Người bệnh có thể sợ những ký ức cụ thể nhất định, không phân biệt được dù là ký ức tốt hay xấu.
- Loại sợ mất ký ức: Loại này thường xảy ra ở những người mắc bệnh Alzheimer, hoặc bệnh thoái hóa tâm thần khác.
>>> Tham khảo: Cập nhật chi phí khám trầm cảm mới nhất
Nguyên nhân của hội chứng ám ảnh quá khứ
Nguyên nhân gây ra Mnemophobia rất phức tạp, có thể liên quan đến các yếu tố di truyền, trải nghiệm tuổi thơ, hoặc sự kết hợp của cả hai.
Yếu tố di truyền:
Nghiên cứu cho thấy, người có tiền sử gia đình mắc các rối loạn lo âu như: rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) hoặc rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) có nguy cơ cao hơn mắc Mnemophobia hơn người bình thường. Các gen liên quan đến việc điều chỉnh cảm xúc và phản ứng với stress có thể là nguyên nhân gây bệnh.
Yếu tố môi trường:
- Trải nghiệm tuổi thơ: Các sự kiện traumatized như lạm dụng, bạo lực gia đình, mất mát người thân có thể để lại vết sẹo tâm lý sâu sắc, làm tăng nguy cơ phát triển và hình thành Mnemophobia.
- Môi trường gia đình: Gia đình không hòa thuận, thiếu sự quan tâm và hỗ trợ có thể khiến trẻ dễ bị tổn thương và dễ phát triển các rối loạn tâm lý.
- Môi trường xã hội: Áp lực học tập, cạnh tranh xã hội, sự cô lập cũng có thể là những yếu tố kích hoạt Mnemophobia.
- Sự kiện chấn động: Các sự kiện đột ngột và đáng sợ như tai nạn, chiến tranh có thể gây ra rối loạn stress sau chấn thương, từ đó dẫn đến Mnemophobia.
Đối tượng có nguy cơ mắc mnemophobia cao
Mnemophobia là một rối loạn lo âu ảnh hưởng đến một bộ phận không nhỏ dân số. Nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng cao ở những đối tượng sau:
- Người có tính cách dễ bị tổn thương: Những người thường xuyên cảm thấy lo lắng, căng thẳng, khó kiểm soát cảm xúc.
- Người có tiền sử gia đình mắc các rối loạn tâm thần: Đặc biệt là các rối loạn lo âu, trầm cảm, rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
- Người trải qua các sự kiện sang chấn: Như tai nạn giao thông, bạo lực gia đình, mất mát người thân.
- Người có vấn đề về sức khỏe thể chất: Các bệnh lý như rối loạn nội tiết, bệnh mãn tính, suy giảm chức năng tuyến thượng thận, có thể ảnh hưởng đến hoạt động của não và làm tăng nguy cơ mắc Mnemophobia.
- Người sống cô đơn: Thiếu sự kết nối xã hội, không có hệ thống hỗ trợ.
- Phụ nữ: Nghiên cứu cho thấy phụ nữ có xu hướng mắc các rối loạn lo âu nhiều hơn nam giới.
- Người có suy nghĩ tiêu cực: Thường xuyên lo lắng về tương lai, tự đánh giá thấp bản thân.
Triệu chứng của người bị hội chứng ám ảnh quá khứ
Triệu chứng của monophobia – hội chứng sợ ký ức được thể hiện rõ qua cảm xúc, suy nghĩ và hành vi của người bệnh. Tuy nhiên, một số người có thể che giấu nỗi sợ và cố gắng tỏ ra vui vẻ để những người xung quanh không biết mình có vấn đề bất thường. Do đó, biểu hiện của chứng ám ảnh ký ức sẽ khác nhau tùy vào từng người.
Nhìn chung, những người bị ám ảnh sợ quá khứ sẽ có những đặc điểm như sau:
- Khi nghĩ về ký ức, người mắc Mnemophobia sẽ bất an, hồi hộp, khiến cơ thể cảm thấy bứt rứt, khó thở, tim đập nhanh và đổ mồ hôi. Thậm chí một số người còn trở nên hoảng loạn và không thể kiểm soát chính mình
- Trầm cảm, buồn chán, u sầu, tuyệt vọng cũng là biểu hiện của người sợ hãi ký ức. Một số người cố gắng vui vẻ, lạc quan nhưng khi ở một mình, họ sẽ rơi vào tuyệt vọng và nghĩ nhiều về những chuyện đã xảy ra trong quá khứ. Cũng có một số trường hợp tránh né suy nghĩ về những sự kiện này vì sợ hãi quá mức.
- Họ có thể cảm nhận rõ nỗi đau, sự mất mát và những cảm xúc thật như khi chứng kiến sự việc đó trong quá khứ.
- Nhiều người bệnh có xu hướng né tránh những đối tượng hoặc tình huống có thể gợi nhắc đến những kỷ niệm đã xảy ra. Việc này dẫn đến khá nhiều phiền toái trong cuộc sống hằng ngày, đặc biệt là việc học, nghề nghiệp và các mối quan hệ.
Người mắc Mnemophobia hoàn toàn nhận thức được nỗi sợ của mình là phóng đại và vô căn cứ. Tuy nhiên, họ bất lực trong việc tự chế ngự những cảm xúc tiêu cực của bản thân.
Biến chứng của hội chứng ám ảnh quá khứ là gì?
Nếu không được điều trị kịp thời, Mnemophobia có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, gây hại đến cả sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh.
Những tác động tiêu cực của Mnemophobia:
- Suy giảm chất lượng cuộc sống: Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, chán nản, khó tập trung và tránh né các hoạt động xã hội.
- Rối loạn giấc ngủ: Mất ngủ, ngủ không sâu giấc và giấc mơ ác mộng là những triệu chứng thường gặp.
- Vấn đề về sức khỏe thể chất: Nhức đầu căng thẳng, đau dạ dày, rối loạn tiêu hóa và thậm chí là các vấn đề về tim mạch.
- Tăng nguy cơ tự tử: Trong các trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể có ý nghĩ tự tử.
- Ảnh hưởng đến các mối quan hệ: Mnemophobia có thể làm rạn nứt các mối quan hệ gia đình và bạn bè.
Tăng nguy cơ mắc các bệnh tâm thần khác như:
- Trầm cảm: Cảm giác buồn bã, mất hứng thú với cuộc sống, thay đổi thói quen ăn uống và ngủ nghỉ.
- Rối loạn lo âu: Cảm giác lo lắng, hồi hộp, khó thở, tim đập nhanh.
- Rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD): Hồi tưởng lại ký ức đau buồn, tránh né những tình huống liên quan đến ký ức đó.
Cách chẩn đoán và điều trị hội chứng ám ảnh quá khứ
Chẩn đoán mnemophobia
Để chẩn đoán Mnemophobia, các chuyên gia tâm lý thường dựa trên các tiêu chí chẩn đoán được đưa ra trong Cẩm nang chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần DSM-5. Các tiêu chí này bao gồm:
- Ám ảnh liên tục về những ký ức đau buồn.
- Tránh né các tình huống, người hoặc vật liên quan đến ký ức đó.
- Cảm xúc tiêu cực như sợ hãi, lo âu, buồn bã.
- Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày.
Ngoài ra, các chuyên gia cũng sẽ xem xét lịch sử bệnh án của bệnh nhân để tìm hiểu về các sự kiện sang chấn trong quá khứ, tiền sử gia đình mắc các rối loạn tâm thần.
Bác sĩ tâm thần hoặc chuyên gia tâm lý cũng có thể yêu cầu người bệnh thực hiện các xét nghiệm khác như xét nghiệm máu, xét nghiệm hình ảnh, để loại trừ các nguyên nhân thực thể không liên quan đến Mnemophobia.
Điều trị mnemophobia
Mục tiêu của việc điều trị Mnemophobia là giúp bệnh nhân giảm thiểu các triệu chứng bệnh, cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa nguy cơ tái phát.
Liệu pháp tâm lý
- Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Là phương pháp điều trị cốt lõi. CBT giúp bệnh nhân nhận biết và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực liên quan đến ký ức đau buồn, đồng thời rèn luyện các kỹ năng đối phó với stress.
- Liệu pháp phơi nhiễm: Dần dần giúp bệnh nhân đối mặt với nỗi sợ hãi của mình trong một môi trường an toàn và được hỗ trợ.
- Liệu pháp tiếp xúc và phản ứng ngăn chặn (ERP): Kết hợp phơi nhiễm với việc ngăn chặn các hành vi tránh né.
- Liệu pháp tâm lý động lực: Tập trung vào việc khám phá các nguyên nhân sâu xa của vấn đề.
Thuốc
Thuốc chống trầm cảm và chống lo âu có thể được kê đơn để giảm bớt các triệu chứng như lo lắng, trầm cảm, giúp bệnh nhân dễ dàng tham gia vào các liệu pháp tâm lý hơn. Tuy nhiên, thuốc chỉ nên được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ và cần có sự theo dõi chặt chẽ từ phía người thân.
Các phương pháp bổ trợ khác
Yoga và thiền sẽ giúp bệnh nhân giảm căng thẳng, cải thiện giấc ngủ và tăng cường sự tập trung.
Ngoài ra, sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và cộng đồng đóng một vai trò rất quan trọng trong quá trình phục hồi của bệnh nhân. Bạn cũng nên lưu ý, quá trình điều trị Mnemophobia cần sự kiên nhẫn và hợp tác chặt chẽ giữa bệnh nhân và chuyên gia tư vấn tâm lý.
Chế độ sinh hoạt & phòng ngừa mnemophobia
Để hạn chế mnemophobia, cần duy trì các thói quen sau:
Chế độ sinh hoạt:
- Tập thể dục thường xuyên sẽ giúp cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng.
- Ngủ đủ giấc: Ngủ 7-8 tiếng mỗi đêm giúp phục hồi cơ thể, tăng cường trí nhớ và cải thiện tâm trạng.
- Hỗ trợ từ gia đình, bạn bè: Sự quan tâm giúp người bệnh cảm thấy an tâm, dễ dàng vượt qua khó khăn.
Chế độ dinh dưỡng:
- Ăn uống lành mạnh: Bổ sung dinh dưỡng từ rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, tránh thức ăn chế biến sẵn, rượu và caffeine.
- Tránh chất kích thích: Tránh rượu, thuốc lá, caffeine để không làm nặng thêm triệu chứng.
Phòng ngừa: Duy trì lối sống lành mạnh và tìm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè để giảm nguy cơ mnemophobia.
Trên đây là toàn bộ thông tin về hội chứng ám ảnh quá khứ bao gồm: định nghĩa, nguyên nhân, triệu chứng cho đến cách chẩn đoán và điều trị mnemophobia. Nếu bạn đang gặp phải những khó khăn trong việc đối phó với quá khứ, đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia tâm lý Askany. Họ sẽ cung cấp cho bạn những công cụ và kỹ năng cần thiết để vượt qua nỗi sợ hãi và bắt đầu một cuộc sống mới.