Bệnh trầm cảm ở người lớn là một rối loạn tâm trạng phổ biến ảnh hưởng đến hàng triệu người trưởng thành mỗi năm. Nếu bạn nghĩ rằng mình có thể bị trầm cảm, hãy đọc bài viết sau đây. Askany sẽ cung cấp đầy đủ thông tin về các khía cạnh của bệnh trầm cảm, bao gồm: triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán và phương pháp điều trị. Nhưng bạn phải nhớ rằng bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, điều quan trọng là phải đi khám tâm lý online cùng chuyên gia sức khỏe tâm thần để có được kết quả chính các nhất.
Tầm quan trọng của việc nhận biết và điều trị trầm cảm ở người lớn
Trầm cảm không chỉ là những cảm xúc buồn bã thoáng qua mà là một rối loạn tâm trạng nguy hiểm, ảnh hưởng tiêu cực đến mọi khía cạnh đời sống, từ công việc, học tập đến các mối quan hệ. Nếu trầm cảm không được phát hiện và điều trị kịp thời, nó có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất, thậm chí đe dọa tính mạng của người trưởng thành.
Triệu chứng trầm cảm ở người lớn
Các triệu chứng của trầm cảm có thể phức tạp và khác nhau giữa mỗi người. Nếu bạn bị trầm cảm, bạn có thể cảm thấy buồn bã, vô vọng và mất hứng thú với những thứ mà bạn từng thích.
Các triệu chứng này kéo dài trong nhiều tuần (hơn 2 tuần) hoặc tháng và đủ nghiêm trọng để ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống xã hội và gia đình của bạn.
Có nhiều triệu chứng khác của trầm cảm và bạn khó có thể gặp tất cả các triệu chứng được liệt kê trên trang này.
Triệu chứng tâm lý
- Tâm trạng buồn bã liên tục hoặc cảm thấy đau khổ
- Cảm thấy vô vọng và bất lực
- Có lòng tự trọng thấp
- Cảm thấy dễ khóc
- Cảm thấy tội lỗi
- Cảm thấy khó chịu và không khoan dung với người khác
- Không có hứng thú hoặc động lực với mọi thứ
- Khó đưa ra quyết định
- Không có niềm vui trong cuộc sống
- Cảm thấy lo lắng hoặc sợ hãi
- Có suy nghĩ tự sát hoặc suy nghĩ muốn làm hại bản thân
Triệu chứng thể chất
Các triệu chứng thể chất của trầm cảm bao gồm:
- Di chuyển hoặc nói chuyện chậm hơn bình thường
- Thay đổi khẩu vị ăn uống hoặc cân nặng (thường giảm, nhưng đôi khi tăng)
- Táo bón
- Đau nhức không rõ nguyên nhân
- Thiếu năng lượng
- Giảm ham muốn chuyện tình dục (mất ham muốn)
- Rối loạn giấc ngủ – ví dụ, khó ngủ vào ban đêm hoặc thức dậy rất sớm vào buổi sáng
Triệu chứng xã hội
- Tránh tiếp xúc với mọi người và ít tham gia hoạt động xã hội hơn
- Bỏ bê sở thích và mối quan tâm cá nhân
- Gặp khó khăn trong cuộc sống gia đình, công việc hoặc cuộc sống gia đình
Lưu ý: Những thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, không thể thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị của bác sĩ. Mỗi người có thể có những biểu hiện và mức độ bệnh khác nhau. Do đó, khi nghi ngờ bản thân hoặc người thân mắc bệnh trầm cảm, cần đến gặp chuyên gia tâm lý để được chẩn đoán và điều trị chính xác.
Ngoài ra, bạn có thể tìm hiểu bài test trầm cảm BECK miễn phí để biết tình trạng của mình như thế nào nhé.
Nguyên nhân gây ra trầm cảm ở người lớn
Theo NHS.UK, đối với một số người, một sự kiện đau buồn hoặc căng thẳng trong cuộc sống, chẳng hạn như mất người thân, ly hôn, bệnh tật, mất việc hoặc lo lắng về công việc hoặc tiền bạc, có thể là nguyên nhân gây ra trầm cảm.
Các nguyên nhân khác nhau thường kết hợp lại để gây ra trầm cảm, đây gọi là quá trình "tiêu cực dần dần" . Ví dụ, tinh thần bạn đang xuống dốc sau khi bị bệnh, sau đó lại trải qua một biến cố đau buồn như mất người thân, điều này có thể khiến bạn bị trầm cảm.
Một số nghiên cứu cũng đã gợi ý rằng bạn có nhiều khả năng bị trầm cảm hơn khi bạn già đi và điều này đặc biệt đúng đối với người sống trong hoàn cảnh xã hội và kinh tế khó khăn.
Người ta cho rằng cơ hội mắc trầm cảm nặng cũng có thể phần nào bị ảnh hưởng bởi các gen bạn thừa hưởng từ cha mẹ.
Các sự kiện căng thẳng
Hầu hết mọi người cần thời gian để chấp nhận các sự kiện đau buồn, chẳng hạn như mất người thân hoặc đổ vỡ mối quan hệ. Khi những sự kiện căng thẳng này xảy ra, nguy cơ trở nên trầm cảm của bạn sẽ tăng lên nếu như bạn tránh không gặp gỡ bạn bè/gia đình và cố gắng tự mình giải quyết vấn đề.
Tính cách
Bạn có thể dễ bị trầm cảm hơn nếu có những đặc điểm tính cách nhất định, chẳng hạn như lòng tự trọng thấp hoặc tự chỉ trích bản thân quá mức. Điều này có thể do các gen bạn thừa hưởng từ cha mẹ, trải nghiệm không hạnh phúc thời thơ ấu, hoặc cả hai.
Tiền sử gia đình
Người ta cho rằng trầm cảm nặng có thể phần nào do các gen bạn thừa hưởng từ cha mẹ. Nếu có ai đó trong gia đình bạn từng bị trầm cảm trong quá khứ, chẳng hạn như cha mẹ, chị gái hoặc anh trai, bạn cũng có nhiều khả năng kế thừa lại.
Nhưng trầm cảm thường do sự kết hợp của các tác nhân khác nhau trong cuộc sống, vì vậy có tiền sử gia đình về trầm cảm không có nghĩa là bạn chắc chắn sẽ bị trầm cảm.
Mang thai và sinh con
Một số phụ nữ đặc biệt dễ bị trầm cảm sau khi mang thai. Sự thay đổi hormone và thể chất, cũng như gánh vác thêm trách nhiệm có thể dẫn đến trầm cảm sau sinh.
Đôi khi trầm cảm bắt đầu trước khi bạn sinh con. Trầm cảm trong thai kỳ được gọi là trầm cảm tiền sản.
Mãn kinh
Mãn kinh là khi kỳ kinh của bạn dừng lại do mức hormone thấp hơn. Đôi khi mãn kinh có thể gây ra trầm cảm, đặc biệt là trong những năm đầu.
Mãn kinh ở phụ nữ cũng có thể gây ra các triệu chứng như buồn bã và thay đổi tâm trạng. Các triệu chứng về sức khỏe tâm thần do mãn kinh gây ra khác với trầm cảm.
Cô đơn
Cảm giác cô đơn, do các nguyên nhân như bị tách rời khỏi gia đình và bạn bè, có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm của bạn.
Rượu và ma túy
Khi cuộc sống chán nản, một số người cố gắng đối phó bằng cách uống quá nhiều rượu hoặc sử dụng ma túy. Điều này có thể dẫn đến một vòng xoáy trầm cảm.
Cần sa có thể giúp bạn thư giãn, nhưng có bằng chứng cho thấy nó cũng có thể gây ra trầm cảm, đặc biệt là ở thanh thiếu niên.
"Uống rượu để quên đi nỗi buồn" cũng không được khuyến khích. Rượu ảnh hưởng đến hóa học của não, làm tăng nguy cơ trầm cảm.
Bệnh tật
Bạn có thể có nguy cơ trầm cảm cao hơn nếu bạn mắc các bệnh mãn tính hoặc chúng đe dọa tính mạng, chẳng hạn như bệnh tim mạch vành, ung thư hoặc một tình trạng gây đau đớn kéo dài.
Chấn thương đầu cũng là nguyên nhân thường bị bỏ qua khi xác định trầm cảm. Một chấn thương đầu nghiêm trọng có thể gây ra thay đổi tâm trạng và các vấn đề cảm xúc ở người bệnh.
Không chỉ vậy, ở một số người, tuyến giáp hoạt động kém (suy giáp) có thể gây ra trầm cảm.
Cách chẩn đoán trầm cảm ở người trưởng thành
Dưới đây là các cách giúp bạn chẩn đoán trầm cảm ở người trưởng thành:
Khám tâm lý cùng chuyên gia
Việc đầu tiên để chẩn đoán trầm cảm ở người trưởng thành là khám chuyên khoa tâm lý. Bạn sẽ được đánh giá chuyên môn dựa trên các yếu tố sau:
- Các triệu chứng hiện tại
- Các yếu tố gây căng thẳng (như bệnh tật, chia tay, xung đột gia đình)
- Tiền sử các bệnh thần kinh
- Phản ứng với một số thuốc đã sử dụng
Kỹ năng chẩn đoán và điều trị suy giảm nhận thức ở người cao tuổi là rất quan trọng. Dân số ở nước ta đang già đi và sau 70 tuổi, mức độ suy giảm nhận thức và trầm cảm tăng gấp đôi. Cần đưa người thân đi khám ngay khi thấy có dấu hiệu bất thường. Nhiều người thường e ngại việc đi khám bệnh tâm thần, khiến bệnh trở nặng và khó điều trị hơn.
Nếu bạn muốn xác định xem bản thân hoặc người xung quanh có mắc chứng trầm cảm hay không, nhưng lại ngại đến bệnh viện, vậy hãy đặt lịch hẹn để chuyên gia tâm lý tại Askany chẩn đoán online cho bạn với chi phí tiết kiệm và kết quả chuẩn xác nhất.
Người bệnh có ý nghĩ tự tử hay không?
Để chẩn đoán mức độ trầm cảm, người ta thường sử dụng các câu hỏi về ý định tự sát và suy nghĩ chán sống. Những câu hỏi sàng lọc lâm sàng này sẽ cung cấp thông tin quan trọng giúp chuyên gia nhận định nguy cơ tự sát.
Bảng câu hỏi trầm cảm của Beck (Beck Depression Inventory-BDI-II) được sử dụng phổ biến hiện nay. Nếu kết quả đạt 15 điểm, người bệnh được đánh giá là trầm cảm nhẹ. Thang lượng giá ngắn trầm cảm người già có 15 câu hỏi, nếu đạt 5 điểm cần khám kỹ hơn. Thang này còn có thể chẩn đoán bệnh Alzheimer.
Tiền căn các bệnh lý nội khoa
Cần xác định các dấu hiệu hiện tại của bệnh nhân là do trầm cảm, suy giảm nhận thức hay các bệnh lý nội khoa như suy giảm chức năng tuyến giáp, bệnh lý đau mạn tính. Các bệnh lý nội khoa cũng có thể khiến tình trạng trầm cảm trở nên trầm trọng hơn.
Các xét nghiệm cần thiết
Các xét nghiệm được thực hiện nhằm loại trừ các bệnh lý y khoa có biểu hiện như trầm cảm hoặc suy giảm nhận thức. Bao gồm:
- Xét nghiệm công thức máu
- Xét nghiệm HIV
- Xét nghiệm nồng độ vitamin B12
- Xét nghiệm axit folic
- Xét nghiệm nội tiết tố tuyến giáp
Chẩn đoán hình ảnh thần kinh
Khi có các biểu hiện suy giảm khả năng tập trung, suy giảm trí nhớ, khả năng xử lý thông tin, người chậm chạp, đặc biệt là ở người già, cần thực hiện chẩn đoán hình ảnh để xác định rõ tình trạng bệnh. Với các biểu hiện tổn thương thần kinh khu trú hay nguy cơ về mạch máu, bệnh nhân thường được chỉ định chụp cộng hưởng từ MRI và chụp cắt lớp CT.
Xem thêm các bài viết khác:
- Trầm cảm khi mang thai: bệnh nguy hiểm cần nhận biết sớm
- 10+ tác hại của trầm cảm kinh hoàng mà bạn không ngờ tới
Các phương pháp điều trị trầm cảm ở người lớn
Liệu pháp tâm lý
Tâm lý trị liệu (hay còn gọi là trò chuyện trị liệu) được thực hiện bằng cách cho thân chủ nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý. Bạn có thể điều trị online 100%, tiết kiệm chi phí tối đa bằng cách sử dụng app Askany.
Các chuyên gia tâm lý của chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu thêm về trạng thái tinh thần hiện tại, hoàn cảnh của cá nhân. Từ đó khơi thông cảm xúc, giúp bạn tăng khả năng ứng phó với các sự kiện đau buồn, căng thẳng. Có nhiều loại tâm lý trị liệu khác nhau nhưng liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) là phổ biến nhất. Thân chủ và gia đình phải thực sự kiên nhẫn vì quá trình trị liệu có thể kéo dài đến vài tháng tùy tình trạng bệnh.
Sử dụng Thuốc
Việc sử dụng thuốc chống trầm cảm cần phải được thực hiện dưới sự giám sát và hướng dẫn của bác sĩ. Việc tự ý sử dụng thuốc có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm và làm tình trạng bệnh trở nên tồi tệ hơn. Nếu bạn hoặc ai đó có dấu hiệu trầm cảm, hãy tìm đến các chuyên gia y tế để được tư vấn và điều trị đúng cách.
Thay đổi lối sống
Luyện tập thể dục thường xuyên có thể giúp cải thiện tâm trạng và giảm các triệu chứng trầm cảm. Ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh cũng rất quan trọng cho sức khỏe tinh thần và thể chất. Nếu bạn có thói quen sử dụng rượu bia và chất kích thích, hãy hạn chế chúng lại.
Bạn cũng nên dành thời gian cho những người thân yêu, tham gia nhiều hoạt động xã hội, thực hành các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga và hít thở sâu.
Đó là toàn bộ thông tin về bệnh trầm cảm ở người lớn mà bạn có thể tham khảo. Bạn không đơn độc. Bệnh trầm cảm ở người trưởng thành là một căn bệnh phổ biến và có thể điều trị được. Với sự giúp đỡ của chuyên gia tâm lý tại Askany, bạn có thể vượt qua nó và sống một cuộc sống trọn vẹn và hạnh phúc.