Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt được biết đến là một dạng bệnh lý nghiêm trọng hơn của hội chứng tiền kinh nguyệt và có thể hoàn toàn được cải thiện tốt nếu người bệnh kịp thời phát hiện và điều trị hiệu quả. Theo thống kê, có 20 - 40% phụ nữ phải trải qua các triệu chứng tiền kinh nguyệt ở mức độ từ trung bình cho đến nặng và khoảng 3 - 8% trong số các triệu chứng này khiến nữ giới gặp khó khăn về khả năng sinh hoạt bình thường. Để biết chính xác đây là bệnh gì, cũng như các dấu hiệu và nguyên nhân gây ra, hãy theo dõi ngay bài viết sau của Askany.
Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt là gì?
Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (PMDD) là một dạng nghiêm trọng đặc biệt của hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS). Trong khi PMS khiến phụ nữ bị đầy hơi, đau đầu và căng tức ngực trước kỳ kinh nguyệt khoảng 1 - 2 tuần thì người mắc PMDD lại có biểu hiện của PMS kèm theo sự cáu kỉnh, khó chịu, lo lắng và thậm chí là trầm cảm.
Các triệu chứng nêu trên sẽ cải thiện tốt hơn sau 1 - 2 ngày kể từ khi có kinh nguyệt nhưng chúng cũng có thể tái lại với mức độ nặng hơn, dẫn đến nhiều khó khăn và bất tiện trong cuộc sống, công việc và sinh hoạt thường ngày của người bệnh.
Phân biệt rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt với hội chứng tiền kinh nguyệt
Hội chứng tiền kinh nguyệt là tình trạng tương đối phổ biến, cứ 4 phụ nữ có kinh nguyệt thì sẽ có 3 người biểu hiện các triệu chứng như chuột rút, đầy hơi, căng tức ngực, đau đầu, thèm ăn và rối loạn giấc ngủ trước hoặc trong các ngày hành kinh. Ngoài ra, những người này cũng có thể gặp một số triệu chứng về tâm lý như thay đổi tâm trạng, buồn bã, cáu kỉnh, lo lắng và khó tập trung.
Về rối loạn tâm thần kinh nguyệt, tình trạng này ít phổ biến hơn và được phân loại là một dạng rối loạn tâm thần tương tự như trầm cảm nặng. Nhiều bác sĩ và nhà nghiên cứu cho rằng, những thay đổi đột ngột của nội tiết tốt trong 2 tuần trước khi có kinh nguyệt sẽ làm tình trạng rối loạn tâm trạng vốn có thêm trầm trọng và dẫn đến chứng bệnh này.
Dấu hiệu của rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt
Như đã đề cập ở trên, người bị chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (PMDD) thường có những biểu hiện khá tương đồng với hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS) nhưng ở mức độ nặng và gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng hơn. Những dấu hiệu của rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt thường xuất hiện trong tuần trước khi kỳ kinh nguyệt đến và dần ổn định sau khi hành kinh 1 - 2 ngày.
Nếu cố gắng chịu đựng các triệu chứng mà rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt gây ra, người bệnh có thể gặp khó khăn trong các hoạt động sinh hoạt bình thường. Theo khảo sát của Askany, một số người cho biết họ thậm chí thấy bản thân như biến thành một người khác khi mắc bệnh này.
Dưới đây là các biểu hiện thường thấy ở người mắc hội chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt:
- Mệt mỏi
- Đau đầu
- Chóng mặt
- Đau lưng
- Mất ngủ
- Hay quên
- Ngất xỉu
- Bốc hỏa
- Các vết bầm tím dễ xuất hiện trên cơ thể
- Tim đập nhanh
- Thị lực giảm
- Hô hấp yếu
- Thay đổi ham muốn tình dục
- Giảm tập trung
- Dễ xúc động và rơi nước mắt hơn thông thường
- Co thắt cơ hoặc bị ngứa ran các chi
- Hoang tưởng
- Đầy hơi
- Rối loạn tiêu hoá
- Tâm trạng thay đổi thất thường, dễ cáu kỉnh, lo lắng và hồi hộp
Ngoài các dấu hiệu phổ biến này, rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt còn có thể xuất hiện một số dấu hiệu như:
- Ứ nước: Phụ nữ bị hội chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt thường sẽ bị đau tức ngực, giảm sản sinh nước tiểu, sưng phù tay chân, tăng cân tạm thời,....
- Vấn đề về da: Làn da dễ bị thay đổi như xuất hiện mụn trứng cá, ngứa ngáy khó chịu hoặc viêm da,....
Xem thêm:
- Tổng hợp các loại trầm cảm phổ biến hiện nay
- Rối loạn tâm lý theo mùa là gì? Những triệu chứng cụ thể
Nguyên nhân gây ra rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt
Các bác sĩ tâm thần cho biết, nguyên nhân dẫn đến rối loạn tâm thần kinh nguyệt khá mơ hồ, chủ yếu là do 2 yếu tố sau:
Thay đổi hormone
Sự giảm nồng độ hormone estrogen kết hợp tăng nồng độ progesterone đã dẫn đến các rối loạn này. Bên cạnh đó, sự thay đổi của hormone estrogen và progesterone còn có thể gây giữ dịch tạm thời, giống như thừa ADH hoặc aldosterone.
Thiếu serotonin
Một số tế bào não sử dụng serotonin để kiểm soát tâm trạng, giấc ngủ và cơn đau. Đã có các nghiên cứu chỉ ra rằng sự thay đổi hormone ở nữ giới có thể làm giảm lượng serotonin và dẫn đến các triệu chứng PMDD. Ngoài ra, nguy cơ bị rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt còn do cơ thể người nữ bị thiếu trầm trọng magie và canxi hoặc do các yếu tố di truyền.
Chẩn đoán rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt
Biểu hiện của hội chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt không có tính đặc trưng và rất dễ nhầm lẫn với các tình trạng sức khoẻ khác. Do đó, để chẩn đoán có phải một người nào đó mắc PMDD hay không, các bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra thể chất, tìm hiểu tiền sử bệnh án của người bệnh hoặc người thân và yêu cầu làm một số xét nghiệm để loại trừ khả năng bệnh khác gây ra các triệu chứng này.
Theo hướng dẫn của Sổ tay chẩn đoán và thống kê phiên bản 5 của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ APA, triệu chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt phải xuất hiện tối thiểu trong 2 chu kỳ kinh nguyệt liên tiếp thì mới có thể đưa vào danh sách mắc bệnh và thực hiện các chẩn đoán tiếp theo.
Ngoài ra, các bệnh nhân có ít nhất 5 dấu hiệu nêu trên và 1 triệu chứng dưới đây sẽ được chẩn đoán mắc rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt, cụ thể như sau:
- Cảm giác buồn bã, chán nản hoặc vô vọng.
- Cảm giác căng thẳng, lo lắng.
- Cảm giác khó chịu, tức giận, cáu kỉnh.
- Tâm trạng thay đổi thất thường hoặc nhạy cảm hơn bình thường.
Biện pháp điều trị rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt
Có 4 phương pháp điều trị chính cho hội chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (PMDD) như sau:
Sử dụng thuốc
Mặc dù chưa có thuốc đặc trị chính thức cho hội chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt, nhưng bác sĩ vẫn có thể kê đơn thuốc thuộc nhóm thuốc chống trầm cảm, giảm đau hoặc thuốc tránh thai với một vài trường hợp nhất định nhằm kiểm soát các triệu chứng của căn bệnh này trầm trọng hơn.
Phẫu thuật
Trường hợp bệnh nhân sử dụng thuốc không hiệu quả thì bác sĩ có thể xem xét đến việc cắt bỏ buồng trứng. Cách điều trị này sẽ gây mãn kinh sớm, cũng như ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe của phụ nữ, đặc biệt là về sức khỏe sinh sản, vậy nên người bệnh cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định thực hiện.
Sử dụng thực phẩm chức năng
Thay vì sử dụng thuốc hoặc làm phẫu thuật cắt buồng trứng, người mắc hội chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt thường được khuyến khích bổ sung các thực phẩm chức năng như magie oxit, chiết xuất Chasteberry (cây trinh nữ châu u), dầu hoa anh thảo, viên uống canxi, vitamin B6, vitamin E,… để cải thiện từ bên trong.
Các biện pháp thay thế khác
Một số biện pháp điều trị thay thế khác giúp giảm triệu chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt có thể tham khảo bao gồm tập yoga, bấm huyệt, châm cứu, kích thích thần kinh, giảm đường, muốn và caffeine trong chế độ ăn uống hàng ngày,....
PMDD là một bệnh lý phức tạp, nguyên nhân và cách điều trị có thể khác nhau ở mỗi người.
Do đó, cần tham khảo ý kiến bác sĩ và chuyên gia tâm lý của Askany để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Hãy để lại thông tin tại đây nếu bạn nghi ngờ mình mắc chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt.
Bài viết trên đây đã chia sẻ chi tiết rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt là gì, các dấu hiệu thường thấy, nguyên nhân gây ra và biện pháp điều trị cụ thể. Mong rằng qua những thông tin mà Askany cung cấp đã giúp bạn thêm hiểu rõ và có kiến thức tổng quát về hội chứng này. Nếu nhận thấy bản thân đang có biểu hiện mắc PMDD, bạn có thể đặt lịch tư vấn với các chuyên gia tâm lý ngay trên ứng dụng Askany để được chẩn đoán và đưa ra các phương án trị liệu tốt nhất.