Hội chứng sợ nước (Aquaphobia) là một dạng rối loạn lo âu, làm cho người mắc cảm thấy sợ hãi tột độ khi tiếp xúc với nước, dù chỉ là những tình huống đơn giản như tắm, bơi lội hay thậm chí đứng gần sông hồ. Vậy nguyên nhân nào gây ra hội chứng sợ nước, làm thế nào để vượt qua nỗi sợ này hiệu quả nhất? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây của Askany.
Nếu cần hỗ trợ, hãy liên hệ tư vấn tâm lý với các chuyên gia trên ứng dụng Askany nhé.
Hội chứng sợ nước Aquaphobia là gì?
Hội chứng sợ nước, hay còn gọi là Aquaphobia, là một dạng rối loạn lo âu liên quan đến nỗi sợ khi tiếp xúc với nước. Người mắc phải thường cảm thấy lo lắng khi đứng gần hoặc bước vào các khu vực như sông, biển, suối, hay hồ bơi.
Nếu người mắc Aquaphobia ở mức độ nghiêm trọng, họ có thể né tránh cả những hoạt động liên quan đến nước như vệ sinh cá nhân, tắm hay rửa tay. Khi nghĩ đến việc tiếp xúc với nước, họ lập tức liên tưởng đến các tình huống nguy hiểm như đuối nước, bỏng nước nóng hoặc bị tấn công bởi sinh vật lạ.
Điều quan trọng cần hiểu là hội chứng này xuất phát từ những rối loạn tâm lý chứ không phải do nước là yếu tố gây hại. Trong nhiều trường hợp, hội chứng sợ nước còn đi kèm với các vấn đề khác về chức năng não bộ như rối loạn hoảng sợ hoặc trầm cảm. Quá trình điều trị hội chứng sợ nước thường kéo dài và đòi hỏi sự kiên nhẫn, cùng với việc tuân thủ hướng dẫn từ chuyên gia để giúp người bệnh dần vượt qua nỗi sợ hãi này.
Nguyên nhân gây ra chứng sợ nước
Theo các chuyên gia tâm lý trên Askany, hội chứng Aquaphobia thường bắt nguồn từ những nguyên nhân chính sau:
Yếu tố di truyền
Nếu trong gia đình có người thân như bố mẹ hoặc anh chị em mắc hội chứng sợ nước, bạn cũng có nguy cơ cao gặp phải tình trạng này. Tuy nhiên, khả năng di truyền thường thấp và thường chỉ xảy ra khi kết hợp với những trải nghiệm tiêu cực liên quan đến nước trong quá khứ.
Bất thường trong não bộ
Những thay đổi về cấu trúc hoặc chức năng não có thể ảnh hưởng đến cách con người xử lý cảm xúc và nhận thức. Một số nghiên cứu cho thấy, bệnh nhân mắc hội chứng sợ nước thường có những bất thường nhất định khi chụp hình ảnh não.
Trải nghiệm tiêu cực từ bé
Những sự kiện đáng sợ liên quan đến nước như suýt đuối nước, bị bỏng nước nóng hoặc chứng kiến người thân gặp nạn dưới nước thường là nguyên nhân phổ biến nhất. Những ký ức này có thể gây ám ảnh và dẫn đến nỗi sợ nước kéo dài đến tuổi trưởng thành.
Ảnh hưởng từ truyền thông
Hiện nay, truyền thông và phim ảnh thường xuyên đưa tin về các tai nạn liên quan đến nước như đuối nước hoặc thảm họa trên biển. Việc tiếp xúc liên tục với những hình ảnh và thông tin tiêu cực này có thể kích thích cảm giác lo lắng, sợ hãi. Theo thời gian, nỗi sợ nước dần hình thành trong tiềm thức và có nguy cơ phát triển thành hội chứng Aquaphobia hoặc các rối loạn tâm lý khác.
Triệu chứng của hội chứng sợ nước
Hội chứng Aquaphobia có những biểu hiện tương tự như các loại rối loạn ám ảnh sợ hãi khác, các triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Nỗi sợ dai dẳng và vô lý khi phải đối mặt với nước, kể cả trong các tình huống thường nhật như tắm gội hoặc đi bơi.
- Tránh né mọi hoạt động liên quan đến nước như bơi lội, đi biển, thậm chí tắm bằng nước nóng.
- Khi tiếp xúc hoặc ở gần nước, người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng thể chất như:
- Ra nhiều mồ hôi
- Buồn nôn hoặc ói mửa
- Tim đập nhanh hoặc loạn nhịp
- Khó thở, thở gấp, cảm giác tức ngực
- Chóng mặt hoặc bị ngất xỉu
- Người bệnh có thể gặp tình trạng mất ngủ kéo dài do liên tục tưởng tượng về những tình huống nguy hiểm liên quan đến nước, chẳng hạn như đuối nước hoặc bỏng nước nóng.
- Một số trường hợp, họ nhận thức được rằng nỗi sợ là vô lý, nhưng không thể kiểm soát được cảm xúc hoảng loạn của mình. Điều này dẫn đến việc giảm chất lượng cuộc sống, cản trở sinh hoạt hàng ngày, và có thể gây ra tình trạng cô lập xã hội.
Hậu quả của hội chứng sợ nước đối với người bệnh
Hội chứng sợ nước (Aquaphobia) không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần mà còn gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng trong cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Cụ thể:
- Mất ngủ kéo dài do lo lắng và ám ảnh về nước, dẫn đến suy nhược cơ thể.
- Tránh xa các hoạt động vui chơi, du lịch hoặc các hoạt động ngoài trời liên quan đến nước, làm giảm chất lượng cuộc sống.
- Ảnh hưởng đến việc học bơi, một kỹ năng quan trọng để bảo vệ bản thân trong các tình huống nguy hiểm.
- Luôn trong trạng thái căng thẳng, lo âu, dẫn đến nguy cơ cao phát triển thành các rối loạn khác như trầm cảm hoặc rối loạn lo âu toàn thể.
- Mối quan hệ gia đình và xã hội bị ảnh hưởng khi người bệnh không thể tham gia các hoạt động chung, dẫn đến sự xa cách và thiếu gắn kết.
Nếu không được điều trị kịp thời, hội chứng sợ nước có thể trở thành một rối loạn mãn tính, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần, đồng thời làm suy giảm chất lượng cuộc sống tổng thể.
Cách chẩn đoán chứng sợ nước
Bác sĩ sẽ chẩn đoán bạn mắc chứng sợ nước (aquaphobia) nếu bạn đã có các triệu chứng đặc trưng trong ít nhất sáu tháng. Quá trình chẩn đoán thường bao gồm phỏng vấn lâm sàng để đánh giá triệu chứng chi tiết và sử dụng thang đo để đánh giá mức độ nghiêm trọng của rối loạn lo âu.
Bác sĩ cũng cần loại trừ người bệnh mắc đồng thời các rối loạn tâm lý khác như:
- Rối loạn hoảng sợ
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế
- Chấn thương tâm lý sau sang chấn (PTSD).
Điều trị hội chứng sợ nước
- Liệu pháp tâm lý: Đây là phương pháp cốt lõi trong điều trị Aquaphobia. Tùy thuộc vào tình trạng mà mỗi người sẽ được chỉ định các liệu pháp khác nhau. Liệu pháp tiếp xúc là một kỹ thuật phổ biến nhất, giúp bệnh nhân dần dần tiếp xúc với nước trong một môi trường an toàn và được kiểm soát. Còn liệu pháp hành vi nhận thức giúp bệnh nhân thay đổi cách suy nghĩ tiêu cực về nước. Lưu ý trong quá trình thực hiện, một số người có thể hoảng loạn hoặc ngất xỉu. Nhưng chuyên gia sẽ hỗ trợ và hướng dẫn bệnh nhân từng bước để kiểm soát và kiểm soát nỗi sợ một cách khoa học hơn.
- Thuốc: Thuốc chống lo âu có thể được kê đơn để giảm các triệu chứng cấp tính. Tuy nhiên, thuốc chỉ nên sử dụng như một phần của kế hoạch điều trị toàn diện và dưới sự giám sát của bác sĩ. Lưu ý thuốc cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như: buồn nôn, chóng mặt, khô miệng, khó ngủ,…
- Kỹ thuật thư giãn: Thiền, yoga và hít thở sâu là những kỹ thuật hiệu quả giúp giảm căng thẳng và lo âu.
- Thay đổi lối sống: Hãy xây dựng lối sống lành mạnh với chế độ ăn uống cân bằng, ngủ đủ giấc và tập thể dục đều đặn cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi.
Ngoài ra sự ủng hộ và thấu hiểu của gia đình và bạn bè rất quan trọng trong quá trình điều trị. Người thân có thể động viên, tạo động lực và đồng hành cùng bệnh nhân vượt qua nỗi sợ.
Hội chứng sợ nước (Aquaphobia) là một vấn đề tâm lý nghiêm trọng, ảnh hưởng không chỉ đến sức khỏe tinh thần mà còn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tuy nhiên, với sự can thiệp của các phương pháp trị liệu tâm lý như hành vi nhận thức (CBT), liệu pháp tiếp xúc, cùng với sự kiên nhẫn và đồng hành từ gia đình, người bệnh hoàn toàn có thể vượt qua. Nếu bạn hoặc người xung quanh đang gặp phải tình trạng này, đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý trên Askany để kiểm soát căng thẳng và làm chủ cuộc sống.