Hội chứng sợ đám đông là tình trạng khá phổ biến hiện nay, nhưng vẫn chưa được hiểu và nhận dạng đúng. Bạn từng cảm thấy tim đập thình thịch, chân tay bủn rủn khi đứng giữa đám đông? Cảm giác ngột ngạt, sợ hãi bị mọi người chú ý khiến bạn muốn trốn tránh mọi cuộc tụ họp? Nếu vậy, bạn có thể đang gặp phải hội chứng sợ đám đông. Bài viết này Askany sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này, từ nguyên nhân, dấu hiệu cho đến cách đối phó hiệu quả. Hãy cùng tìm hiểu nhé.
Hội chứng sợ đám đông là gì?
Hội chứng sợ đám đông (còn gọi là agora phobia hay hội chứng sợ khoảng trống, hội chứng sợ nơi công cộng) là một dạng rối loạn lo âu, trong đó người bệnh cảm thấy sợ hãi quá mức và tránh né các tình huống hoặc địa điểm có thể gây ra trạng thái hoảng loạn, bối rối, cảm giác mắc kẹt, hoặc tuyệt vọng.
Người mắc hội chứng này có thể sợ hãi ngay cả trong những hoạt động bình thường, như di chuyển bằng phương tiện công cộng, vào không gian kín hoặc không gian mở, đứng xếp hàng hoặc tiếp cận đám đông.
Khi rối loạn lo âu trở nên nghiêm trọng, việc kiểm soát nỗi sợ hoặc can thiệp vào các phản ứng lo âu sẽ trở nên rất khó khăn. Hội chứng này thường xuất hiện sau khi người bệnh đã trải qua một hoặc nhiều cơn hoảng loạn, khiến họ luôn lo sợ sẽ phải đối mặt với tình huống tương tự, dẫn đến việc tránh xa những nơi mà họ cho rằng có thể gây ra hoảng loạn.
Người mắc hội chứng sợ đám đông khó cảm thấy an toàn ở nơi công cộng, đặc biệt là những nơi đông người. Họ thường cần có người thân hoặc bạn bè đồng hành khi ra ngoài. Đôi khi, nỗi sợ lớn đến mức người bệnh không dám rời khỏi nhà.
Việc điều trị hội chứng sợ đám đông không dễ dàng, vì người bệnh cần phải tự đối mặt với nỗi sợ. Tuy nhiên, thông qua liệu pháp tâm lý và thuốc điều trị, họ có thể dần kiểm soát được tình trạng này và tìm lại cuộc sống thoải mái.
>>> Tham khảo: Cập nhật chi phí khám trầm cảm mới nhất
Nguyên nhân mắc hội chứng sợ đám đông
Agoraphobia có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau.
- Yếu tố sinh học: Các vấn đề về sức khỏe thể chất như các bệnh lý về thần kinh, di truyền có thể là những nguyên nhân khởi phát.
- Tính cách: Những người có tính cách, bản chất thiên về nội tâm, nhạy cảm, dễ bị tổn thương thường dễ mắc phải hội chứng này. Trái ngược với những người hướng ngoại, tự tin, can đảm và lạc quan.
- Áp lực từ môi trường sống: Gánh nặng, trách nhiệm quá lớn, môi trường làm việc căng thẳng, các mối quan hệ xã hội không lành mạnh đều có thể là nguyên nhân gây ra hội chứng.
- Trải nghiệm sống: Những sự kiện tiêu cực, kí ức đau buồn trong quá khứ như bị bắt nạt, bị tổn thương, chứng kiến tai nạn... có thể để lại ám ảnh, gây ra cảm giác bất an, căng thẳng tâm lý và dẫn đến hội chứng sợ đám đông.
Yếu tố nguy cơ của hội chứng sợ nơi công cộng
Hội chứng sợ đám đông có khởi phát từ thời thơ ấu, nhưng thường xuất hiện vào cuối tuổi vị thành niên hoặc đầu tuổi trưởng thành (phổ biến trước 35 tuổi); tuy vậy, người lớn tuổi cũng có thể mắc phải. Hội chứng này thường được chẩn đoán ở phụ nữ nhiều hơn so với nam giới.
Các yếu tố nguy cơ của rối loạn hoảng sợ nơi công cộng bao gồm:
- Từng trải qua rối loạn hoảng sợ hoặc các ám ảnh sợ hãi khác.
- Phản ứng quá mức với cơn hoảng loạn bằng nỗi sợ hãi và hành vi tránh né.
- Trải qua các sự kiện gây ám ảnh, chẳng hạn như bị lạm dụng, mất người thân, hoặc bị tấn công.
- Tính cách thường lo âu và dễ căng thẳng.
- Có người thân trong gia đình mắc hội chứng sợ đám đông.
Triệu chứng điển hình của hội chứng sợ đám đông
Người mắc hội chứng sợ đám đông thường có nỗi sợ quá mức với các tình huống như:
- Ra khỏi nhà một mình
- Xếp hàng hoặc tiếp xúc với đám đông
- Ở trong không gian kín, như rạp chiếu phim, thang máy, cửa hàng nhỏ
- Đứng ở không gian mở, như bãi đỗ xe, cầu, hoặc trung tâm thương mại lớn
- Di chuyển bằng phương tiện công cộng, chẳng hạn xe khách, tàu hỏa, hoặc máy bay
Những tình huống này gây ra lo lắng cho người mắc hội chứng sợ đám đông vì họ sợ không thể thoát ra hoặc không tìm được sự giúp đỡ nếu cơn hoảng loạn, cảm giác bối rối hoặc các cảm xúc tiêu cực xuất hiện.
Ngoài ra, người bệnh thường:
- Luôn lo sợ và căng thẳng khi đối diện các tình huống trên.
- Có nỗi sợ vượt mức so với mức độ nguy hiểm thực tế.
- Cố tránh né những tình huống này hoặc chỉ cảm thấy an tâm khi có người đồng hành. Nếu phải đối mặt một mình, họ sẽ phải chịu đựng một cách rất nặng nề.
Sự tránh né, lo âu và sợ hãi kéo dài gây ảnh hưởng đến sinh hoạt, công việc và các tình huống xã hội khác, và các triệu chứng này thường diễn ra trong ít nhất 6 tháng.
Rối loạn hoảng sợ đi kèm hội chứng sợ đám đông
Một số người mắc hội chứng sợ đám đông cũng có thể kèm theo rối loạn hoảng sợ. Đây là một dạng rối loạn lo âu, trong đó người bệnh trải qua những cơn sợ hãi đột ngột, cảm giác sợ hãi này nhanh chóng đạt mức cao nhất chỉ trong vài phút, kèm theo các triệu chứng thể chất nghiêm trọng (cơn hoảng loạn). Trong những lúc như vậy, họ cảm thấy hoàn toàn mất kiểm soát, có thể trải qua cơn đau tim hoặc thậm chí cảm giác cái chết đến gần.
Do lo sợ cơn hoảng loạn tái phát nên người bệnh luôn cố gắng tránh những tình huống hoặc địa điểm đã từng xảy ra cơn hoảng loạn.
Các dấu hiệu đặc trưng của cơn hoảng loạn có thể bao gồm:
- Nhịp tim nhanh
- Khó thở, cảm giác nghẹt thở
- Đau ngực hoặc nặng nề ở ngực
- Cảm thấy chóng mặt hoặc đầu óc choáng váng
- Run rẩy, tê hoặc ngứa ran
- Mồ hôi
- Cảm thấy nóng hoặc lạnh thất thường
- Đau dạ dày hoặc tiêu chảy
- Mất kiểm soát cảm giác
- Nỗi sợ hãi lớn đến mức thấy được cái chết đang rình rập.
Hội chứng sợ đám đông nguy hiểm đến mức nào?
Có lẽ nhiều người sẽ thắc mắc: Hội chứng sợ đám đông, hay còn gọi là agoraphobia, có nguy hiểm đến mức nào? Liệu nó có thể dẫn đến những căn bệnh nghiêm trọng hơn như trầm cảm hay không?
So với các rối loạn lo âu khác, agoraphobia tuy không gây ra nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng nhưng lại gây ra rất nhiều bất tiện trong cuộc sống hàng ngày. Người bệnh thường xuyên cảm thấy cơn hoảng loạn, ám ảnh và tránh né các tình huống xã hội. Việc phải đứng phát biểu trước đám đông, tham gia các buổi tiệc tùng hay đơn giản chỉ là đi mua sắm ở nơi đông người cũng trở thành một thử thách vô cùng lớn.
Cảm giác lo lắng, bất an và cô lập dai dẳng không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn khiến bệnh nhân khó khăn trong việc thăng tiến trong công việc và xây dựng các mối quan hệ xã hội lành mạnh. Nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể trở thành bệnh mãn tính và dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng hơn như trầm cảm, rối loạn giấc ngủ và thậm chí là suy giảm hệ miễn dịch.
Biến chứng nguy hiểm hội chứng sợ đám đông
Khi bệnh đạt đến mức độ nghiêm trọng, người mắc có thể sẽ không ra khỏi nhà trong thời gian dài. Nếu không được điều trị kịp thời, nhiều người phải sống cách ly tại nhà trong nhiều năm, mất khả năng kết nối xã hội với bạn bè xung quanh và dần phụ thuộc vào sự hỗ trợ của người khác cho các nhu cầu thiết yếu.
Bên cạnh việc ảnh hưởng đến các hoạt động, hội chứng sợ đám đông có thể dẫn đến hoặc làm gia tăng các vấn đề như:
- Trầm cảm nghiêm trọng
- Lạm dụng rượu quá mức, ma túy hoặc các chất kích thích khác
- Các rối loạn tâm thần khác, chẳng hạn rối loạn lo âu tổng quát và rối loạn nhân cách
Khi nào cần thăm khám bác sĩ
Nếu bạn thường xuyên cảm thấy cơn hoảng loạn, khó thở, tim đập nhanh, đổ mồ hôi, run rẩy hoặc chóng mặt khi ở nơi đông người, hãy nghiêm túc xem xét việc tìm đến sự giúp đỡ của bác sĩ chuyên khoa.
Làm sao để khắc phục hội chứng sợ đám đông hiệu quả
Hội chứng sợ đám đông (agoraphobia) có thể được điều trị hiệu quả bằng nhiều phương pháp khác nhau. Hai phương pháp chính bao gồm tâm lý trị liệu và sử dụng thuốc.
Tâm lý trị liệu là một phần không thể thiếu trong quá trình điều trị. Qua các buổi trò chuyện với chuyên gia tâm lý, bệnh nhân sẽ được học cách nhận biết và quản lý những suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực. Các kỹ thuật như liệu pháp tiếp xúc (dần dần tiếp xúc với những tình huống gây sợ hãi), liệu pháp hành vi nhận thức (thay đổi cách suy nghĩ và hành động) sẽ giúp bệnh nhân đối mặt với nỗi sợ một cách hiệu quả.
Sử dụng thuốc là một lựa chọn khác cho những trường hợp bệnh nặng hoặc khi tâm lý trị liệu không mang lại hiệu quả mong muốn. Các loại thuốc chống trầm cảm như Zoloft và Prozac thường được kê đơn để giảm lo âu, cải thiện tâm trạng và ngăn ngừa các cơn hoảng loạn. Tuy nhiên, bệnh nhân sử dụng thuốc phải có sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ.
Ngoài ra, các phương pháp điều trị bổ trợ như yoga, thiền định và tập thể dục cũng có thể giúp cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Quan trọng nhất, bạn cần tìm đến sự giúp đỡ của chuyên gia tâm lý càng sớm càng tốt. Đừng ngại chia sẻ những khó khăn của mình với người thân, bạn bè hoặc bác sĩ. Với sự hỗ trợ đúng đắn và kịp thời của họ, bạn hoàn toàn có thể vượt qua hội chứng sợ đám đông và tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn.
Phòng tránh hội chứng sợ đám đông thế nào?
Không có cách nào phòng tránh hội chứng sợ đám đông một cách hoàn toàn. Tuy nhiên, tình trạng lo âu sẽ tăng lên nếu người mắc liên tục né tránh các tình huống gây sợ hãi. Khi bắt đầu cảm thấy lo lắng ở một nơi vốn an toàn, hãy đối diện với nỗi sợ bằng cách thử đến đó nhiều lần. Đừng để cho nỗi lo trở nên quá lớn và khó kiểm soát. Nếu gặp khó khăn trong việc tự đối phó, hãy nhờ sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè hoặc tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia.
Nếu cảm giác lo âu xuất hiện khi ra ngoài hoặc đã trải qua cơn hoảng loạn, hãy nhanh chóng đi khám và điều trị. Can thiệp sớm giúp kiểm soát tốt hơn rối loạn lo âu và các vấn đề tâm lý liên quan, tránh để tình trạng tiến triển nghiêm trọng và khó điều trị sau này.
Trên đây là toàn bộ thông tin mà bạn cần biết về hội chứng sợ đám đông, bao gồm: khái niệm, nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng và phương pháp khắc phục hiệu quả. Agoraphobia là một vấn đề nghiêm trọng nhưng bạn không cần phải vượt qua nó một mình. Trên ứng dụng Askany, các chuyên gia tâm lý giàu kinh nghiệm luôn sẵn sàng lắng nghe và hỗ trợ bạn trong hành trình tìm lại sự tự tin và cân bằng cuộc sống. Hãy kết nối ngay hôm nay để nhận 15 phút tư vấn miễn phí bạn nhé.