Hội chứng sợ bệnh viện hay nosocomephobia là một loại rối loạn lo âu phổ biến với hàng triệu người trên thế giới. Nó được biểu hiện bởi nỗi sợ hãi thái quá và không hợp lý đối với bệnh viện. Những người mắc chứng này thường trải qua cảm giác lo lắng, căng thẳng, thậm chí là hoảng loạn khi nghĩ đến việc đến bệnh viện, uống thuốc, phẫu thuật hay là chỉ đơn giản là để thăm người khác. Cùng tham khảo bài viết dưới đây, chuyên gia tâm lý tại Askany sẽ phân tích rõ ràng hơn cho bạn về nguyên nhân, biểu hiện và cách khắc phục hiệu quả.

Nếu bạn cần hỗ trợ, hãy liên hệ tư vấn tâm lý online với các chuyên gia trên ứng dụng Askany.

Hội chứng sợ bệnh viện là gì?

Hội chứng sợ bệnh viện (nosocomephobia) là nỗi ám ảnh sâu sắc với bệnh viện và mọi thứ liên quan đến y tế. Nguồn gốc của từ này ở Hy Lạp, "nosokemeion" nghĩa là bệnh viện và "phobos" là nỗi sợ. Cùng với nosocomephobia, còn có các hội chứng sợ hãi khác như Tomophobia (sợ phẫu thuật), Pharmacophobia (sợ thuốc), Hemophobia (sợ máu), Iatrophobia (sợ bác sĩ), Mysophobia (sợ bẩn) và Trypanophobia (sợ kim tiêm).

Những người mắc hội chứng sợ bệnh viện thường có các biểu hiện như tránh né đến bệnh viện, lo lắng quá mức khi nghĩ đến việc khám bệnh, hoảng loạn khi đối mặt với môi trường y tế. Hậu quả của hội chứng này rất nghiêm trọng, có thể dẫn đến việc bệnh nhân từ chối điều trị, bệnh tình trở nặng hơn, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và các mối quan hệ xã hội. Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon là một trong những người nổi tiếng mắc hội chứng này. Trẻ em cũng rất dễ bị ảnh hưởng bởi nỗi sợ bệnh viện do tâm lý chưa ổn định và kinh nghiệm sống còn nhiều hạn chế. Nhiều phụ huynh gặp khó khăn khi đưa con đến bệnh viện bởi các bé luôn quấy khóc và sợ hãi khi đến bệnh viện, uống thuốc, tiêm thuốc.

Nguyên nhân của hội chứng sợ bệnh viện

Các chuyên gia sức khỏe tâm thần chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây ra hội chứng sợ bệnh viện, nhưng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng nó có thể liên quan đến một số yếu tố sau:

Di truyền: Tiểu sử gia đình có người mắc chứng sợ bệnh viện có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Trải nghiệm tiêu cực: Những trải nghiệm đau đớn, đáng sợ liên quan đến bệnh viện khi còn nhỏ, như phẫu thuật, tai nạn, hoặc chứng kiến người thân đau ốm, có thể để lại ấn tượng sâu sắc và gây ra nỗi sợ hãi kéo dài.
Các hội chứng liên quan: Hội chứng sợ bệnh viện thường đi kèm với các rối loạn lo âu khác như sợ máu, sợ vi khuẩn, sợ không gian hẹp...
Ảnh hưởng của truyền thông: Hình ảnh tiêu cực về bệnh viện thường xuyên xuất hiện trên phim ảnh, tin tức, khiến một số người thường liên tưởng giữa bệnh viện với đau đớn, bệnh tật và cái chết.
Yếu tố môi trường: Mùi vị, âm thanh đặc trưng của bệnh viện, như mùi thuốc sát trùng, tiếng máy móc, cũng có thể gây ra cảm giác khó chịu và lo lắng.
Các vấn đề sức khỏe khác: Các bệnh lý như rối loạn trầm cảm, rối loạn lo âu tổng quát có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng sợ bệnh viện.

Theo một nghiên cứu năm 2019, các yếu tố như môi trường bệnh viện xa lạ, thiếu sự riêng tư, vấn đề tài chính, khả năng nằm viện kéo dài và căng thẳng cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng sợ bệnh viện.

Triệu chứng của hội chứng sợ bệnh viện

Biểu hiện của hội chứng sợ bệnh viện có những nét tương đồng với rối loạn lo âu hoảng sợ khác. Những biểu hiện này có thể nặng hoặc nhẹ tùy thuộc vào nỗi ám ảnh của mỗi người. Một số biểu hiện đặc trưng thường bao gồm:

Buồn nôn
Nhức đầu, chóng mặt
Hụt hơi, khó thở
Nhịp tim đập nhanh
Khó thở, tức ngực
Khô miệng
Căng cơ
Đổ mồ hôi lạnh quá nhiều
Cảm thấy hoảng sợ hoặc cực kỳ lo lắng khi đến bệnh viện hoặc đang nghĩ đến việc đến bệnh viện;
Từ chối đến bệnh viện trong bất kỳ trường hợp nào, ngay cả khi cần điều trị y tế hoặc cấp cứu
Cảm giác mất liên lạc với thực tế và mất trí, nổi điên
Cố gắng trốn khỏi bệnh viện thật nhanh
Hoảng sợ, run rẩy tay chân
Ác mộng thường liên quan đến bệnh viện
La hét, mất kiểm soát cảm xúc
Có nguy cơ ngất xỉu vì hoảng loạn.

Ngoài ra, người mắc cũng có thể xuất hiện những biểu hiện khác ngoài các triệu chứng trên, thường là những phản ứng bất thường, mãnh liệt về thể chất lẫn tinh thần. Để được chẩn đoán chính xác bạn có đang mắc Nosocomephobia hay không, việc tham khảo ý kiến chuyên môn của các chuyên gia tâm lý là điều cần thiết.

Hội chứng sợ bệnh viện ảnh hưởng tới người bệnh thế nào?

Người bệnh có thể nhận ra nỗi sợ của mình là vô lý và vô căn cứ, nhưng họ không thể kiểm soát được cảm giác của mình, từ đó dẫn đến một số ảnh hưởng tiêu cực như:

Người mắc Nosocomephobia có thể tránh đến bệnh viện ngay cả khi họ cần làm các xét nghiệm hoặc thực hiện các thủ tục y tế, điều trị y tế khẩn cấp, dẫn đến tình trạng bệnh ngày càng nặng hơn.
Trong một số trường hợp, người bệnh có thể buộc phải nghỉ việc hoặc từ chối các cơ hội thăng tiến do không thể đáp ứng yêu cầu khám sức khỏe định kỳ.
Nosocomephobia không được điều trị kịp thời sẽ có các biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.
Họ có thể lo lắng và căng thẳng tột độ khi nghĩ đến việc đến bệnh viện, làm ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và chất lượng cuộc sống. Giảm khả năng thực hiện các hoạt động hằng ngày và làm ảnh hưởng đến công việc, học tập.
Đứng trước nguy cơ phải đến bệnh viện, người bệnh có thể cảm thấy hoảng loạn, tim đập nhanh, run rẩy, đổ mồ hôi và khó thở
Sợ đến bệnh viện có thể khiến người mắc tránh thăm người thân hoặc bạn bè đang nhập viện, gây cảm giác tội lỗi và làm rạn nứt các mối quan hệ cá nhân, ảnh hưởng đến tâm lý và cảm xúc
Nhiều người mắc hội chứng sợ bệnh viện cũng đồng thời mắc chứng trầm cảm do hạn chế các hoạt động xã hội và cảm thấy cô đơn, vô vọng.

Chẩn đoán chứng sợ bệnh viện như thế nào?

Việc chẩn đoán chính xác hội chứng sợ bệnh viện (nosocomephobia) đòi hỏi sự đánh giá toàn diện từ các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần. Quá trình chẩn đoán Nosocomephobia thường bao gồm:

Cảm giác sợ hãi, lo lắng quá mức và không tương xứng với mối nguy hiểm thực tế tại bệnh viện.
Xuất hiện các triệu chứng như tim đập nhanh, đổ mồ hôi, khó thở, chóng mặt khi nghĩ đến hoặc tiếp xúc với bệnh viện.
Các triệu chứng thường kéo dài ít nhất 6 tháng và không cải thiện khi không có sự can thiệp của chuyên gia.
Nỗi sợ này tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống.
Có xu hướng từ chối mọi yêu cầu trợ giúp y tế, từ chối khám chữa bệnh, thử máu, xét nghiệm và các quá trình y tế khác bằng mọi cách.

Chẩn đoán chính xác và sớm sẽ giúp người bệnh được tiếp cận với phương pháp điều trị phù hợp, cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa các biến chứng tâm lý khác.

Khắc phục hội chứng sợ bệnh viện như thế nào?

Những người mắc chứng sợ bệnh viện nhẹ (nosocomephobia) có thể không cần điều trị. Tuy nhiên, nỗi sợ này có thể gây ra các triệu chứng, ảnh hưởng đến việc chăm sóc y tế hoặc ngăn cản bạn thăm người thân bị bệnh. Vì vậy, một số người cần sự hỗ trợ để đối mặt với nỗi sợ này.

Các phương pháp điều trị chứng sợ bệnh viện có thể bao gồm:

Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT): Đây là một liệu pháp tâm lý phổ biến, giúp bạn hiểu và kiểm soát suy nghĩ và cảm xúc. Chuyên gia sẽ trò chuyện với bạn để hiểu được lý do tại sao bạn lại có những suy nghĩ, cảm giác và hành vi như vậy. Dần dần, CBT có thể giúp bạn loại bỏ những suy nghĩ tiêu cực liên quan đến bệnh viện.
Liệu pháp phơi nhiễm: Còn được gọi là liệu pháp giảm nhạy cảm, giúp bạn đối mặt với nỗi sợ dần dần. Người mắc chứng sợ bệnh viện sẽ được tiếp xúc với ý tưởng về bệnh viện từ từ trong môi trường kiểm soát. Quá trình có thể bắt đầu bằng việc xem một bức ảnh về bệnh viện. Sau đó, bạn có thể thử tiếp cận gần bệnh viện, rồi vào trong. Với mức độ phơi nhiễm tăng dần, bạn có thể học cách kiểm soát chứng sợ bệnh viện.
Liệu pháp thôi miên: Thôi miên có thể đưa bạn vào trạng thái tập trung cao độ. Trong trạng thái này, bạn dễ dàng chấp nhận các gợi ý và dễ thay đổi suy nghĩ hơn.
Thuốc: Các loại thuốc giảm lo âu hoặc chống trầm cảm có thể giúp giảm nhẹ các triệu chứng lo lắng. Những loại thuốc này không chữa trị hoàn toàn chứng sợ bệnh viện, nhưng có thể giúp bạn đối phó trong những tình huống cần thiết, như khi phải đến bệnh viện thăm người thân hoặc thực hiện một thủ tục y tế quan trọng.

Câu hỏi thường gặp (FAQs) về hội chứng sợ bệnh viện

Chứng sợ bệnh viện phổ biến như thế nào?

Nosocomephobia, giống như chứng sợ độ cao (acrophobia) và hội chứng sợ bay (aerophobia), phổ biến hơn so với một số loại ám ảnh khác. Hội chứng này có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, bắt đầu từ thời thơ ấu hoặc khi trưởng thành.

Mặc dù các loại ám ảnh cụ thể nói chung khá phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 10% dân số, nhưng rất khó xác định có bao nhiêu người thực sự mắc chứng sợ bệnh viện được chẩn đoán lâm sàng.

Có phương pháp nào tự giúp mình giảm bớt lo lắng khi đến bệnh viện không?

Nếu bạn cảm thấy lo lắng khi phải đến bệnh viện, một số phương pháp thư giãn dưới đây có thể hỗ trợ hiệu quả:

Thực hiện các bài tập thư giãn cơ để giảm căng thẳng cơ bắp.
Thiền để tập trung tư tưởng, giảm lo âu và giữ bình tĩnh.
Yoga kết hợp các động tác thể dục, hít thở và tư thế thư giãn, giúp cải thiện sức khỏe cả về thể chất và tinh thần.

Nên tìm đến chuyên gia nào để được hỗ trợ điều trị?

Tìm chuyên gia trị liệu tâm lý tại ứng dụng Askany

Nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc vượt qua nỗi sợ bệnh viện, việc tìm đến các chuyên gia tâm lý online là giải pháp hiệu quả. Trên nền tảng Askany, bạn có thể dễ dàng kết nối với các chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực tâm lý trị liệu, hỗ trợ xử lý các vấn đề liên quan đến lo âu, ám ảnh và chấn thương tâm lý. Hiện ứng dụng đang ưu đãi miễn phí 15 phút tư vấn đầu tiên cho khách hàng mới.

Trên đây là thông tin về hội chứng sợ bệnh viện bao gồm khái niệm, nguyên nhân, ảnh hưởng, phương pháp chẩn đoán và khắc phục hiệu quả. Lưu ý những thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế hoàn toàn cho lời khuyên của chuyên gia y tế. Nếu muốn biết thêm bất cứ khía cạnh nào của hội chứng Nosocomephobia này, bạn có thể đặt lịch hẹn để được tư vấn trực tiếp cùng chuyên gia tâm lý trên ứng dụng Askany.

Hội chứng sợ bệnh viện (Nosocomephobia): nguyên nhân và giải pháp