Rối loạn nhân cách ái kỷ là một dạng rối loạn tâm thần xảy ra khi một người có cái nhìn phóng đại về tầm quan trọng của bản thân, khao khát được ngưỡng mộ và thiếu sự đồng cảm với người khác. Bạn đã bao giờ gặp ai đó luôn cho rằng mình là trung tâm của vũ trụ, họ cần được khen ngợi và có xu hướng thao túng người khác để đạt được mục đích chưa? Đây có thể là dấu hiệu của rối loạn nhân cách ái kỷ. Để biết thêm về các triệu chứng điển hình, nguyên nhân, ảnh hưởng và các phương pháp điều trị, hãy tham khảo bài viết sau đây được chuyên gia tâm lý Askany chia sẻ.
Rối loạn nhân cách ái kỷ là gì?
Rối loạn nhân cách ái kỷ là một bệnh lý tâm thần đặc trưng bởi sự yêu bản thân thái quá, khao khát được ngưỡng mộ và thiếu hụt sự đồng cảm với người khác. Những người mắc phải rối loạn này thường coi mình là trung tâm của vũ trụ, luôn đòi hỏi sự chú ý và đánh giá cao bản thân một cách phi lý.
Nguyên nhân gây ra rối loạn nhân cách ái kỷ
Nguyên nhân gây ra rối loạn ái kỷ vẫn còn đang được nghiên cứu. Nhưng các chuyên gia tâm lý tại Askany cho biết, các yếu tố như di truyền, môi trường nuôi dạy và trải nghiệm thời thơ ấu có thể là lý do mấu chốt.
Nhưng Gen di truyền vẫn đóng một vai trò quan trọng, khoảng 50% trong việc hình thành nhân cách ái kỷ. Bên cạnh đó, những đứa trẻ lớn lên trong môi trường thiếu thốn tình cảm hoặc bị nuông chiều quá mức có nguy cơ cao mắc chứng rối loạn này.
Tìm hiểu thêm:
- Rối loạn nhân cách: dấu hiệu nhận biết và cách điều trị bệnh
- Rối loạn nhân cách ám ảnh nghi thức (OCPD): Nguyên nhân và giải pháp
Các biểu hiện điển hình của người mắc rối loạn ái kỷ
Khi mắc chứng rối loạn nhân cách ái kỷ, người bệnh thường có biểu hiện chính như sau:
- Tự tin thái quá về bản thân.
- Khao khát được khen ngợi và chú ý từ người khác.
- Thờ ơ trước cảm xúc và nhu cầu của người xung quanh.
- Thao túng tâm lý người khác để đạt được mục tiêu riêng.
- Tỏ vẻ kiêu ngạo và khinh thường người khác.
- Tin rằng chỉ những người đặc biệt mới có thể hiểu mình.
- Mong muốn nhận được sự đối xử ưu tiên và đặc quyền.
- Ghen tị với thành công của người khác, đồng thời tin rằng người khác cũng ghen tị với mình.
- Thiếu kiên nhẫn và dễ nổi cáu khi không được chú ý hoặc không đạt được điều mình mong muốn.
- Coi mình là người đặc biệt, vượt trội hơn người khác.
- Có nhu cầu mãnh liệt về sự ngưỡng mộ và tôn sùng.
- Khó khăn trong việc đồng cảm, không chú ý đến cảm xúc của người khác.
- So sánh bản thân với người khác, dễ ghen tị khi người khác thành công.
- Khao khát quyền lực và thành công, luôn muốn kiểm soát mọi người và đạt được những thành tựu lớn.
Hậu quả của rối loạn ái kỷ
Hậu quả của rối loạn ái kỷ có thể rất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến mọi khía cạnh trong cuộc sống của người bệnh, bao gồm mối quan hệ cá nhân, sự nghiệp và sức khỏe tâm thần.
- Người mắc rối loạn ái kỷ thường cô lập bản thân do thiếu khả năng đồng cảm và tạo dựng mối quan hệ, do vậy họ thường có rất ít bạn bè.
- Xung đột và ghen tuông bệnh hoạn là những vấn đề thường gặp trong các mối quan hệ tình cảm với người ái kỷ, hậu quả là dẫn đến ly hôn và tổn thương tâm lý sâu sắc cho người bạn đời.
- Cảm giác cô đơn, bị xã hội từ chối có thể dẫn đến trầm cảm nặng nề.
- Sự lo lắng về hình ảnh bản thân và việc bị người khác đánh giá có thể gây ra rối loạn lo âu, trong những trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến hành vi tự sát
- Hành vi ích kỷ và thiếu kiểm soát của người ái kỷ có thể dẫn đến các xung đột và hành vi bạo lực trong gia đình, nơi làm việc và cộng đồng.
- Người ái kỷ có thể gây ra mâu thuẫn trong nhóm của công ty, làm giảm hiệu quả lao động và ảnh hưởng đến sự nghiệp.
Do đó, việc điều trị rối loạn ái kỷ rất quan trọng. Nó không chỉ giúp bệnh nhân cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn giúp bảo vệ những người xung quanh khỏi những tác động tiêu cực.
Điều trị rối loạn nhân cách ái kỷ như thế nào
Rối loạn nhân cách ái kỷ không phổ biến, nhưng đang có xu hướng gia tăng. Điều trị cho tình trạng này không hề dễ dàng. Nhiều bệnh nhân không nhận thức được sự bất thường của mình do đó, họ thường không tìm kiếm sự giúp đỡ. Hiện nay, không có loại thuốc nào có thể chữa khỏi hoàn toàn rối loạn nhân cách ái kỷ. Các phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào tâm lý trị liệu, cụ thể như sau:
Tâm lý trị liệu cá nhân
Phương pháp này giúp bệnh nhân trở nên cởi mở hơn. Các nhà trị liệu sẽ hướng dẫn họ hiểu rõ hơn về bản thân và lý do dẫn đến cách suy nghĩ, hành xử của mình. Ngoài ra, chuyên gia tâm lý cũng sẽ khuyến khích gia đình, bạn bè của bệnh nhân xây dựng các mối quan hệ lành mạnh để hỗ trợ họ trong quá trình hồi phục.
Liệu pháp nhận thức hành vi
Phương pháp này giúp bệnh nhân nhận diện những suy nghĩ và hành vi không lành mạnh của mình, từ đó thay thế bằng những suy nghĩ và hành động tích cực hơn. Tuy nhiên, một số bệnh nhân mắc rối loạn nhân cách ái kỷ nặng có thể không thấy phương pháp này hiệu quả, vì họ cho rằng nó quá đơn giản và chung chung.
Sử dụng thuốc chống trầm cảm
Đánh mất đi các mối quan hệ do hội chứng rối loạn nhân cách ái kỷ rất dễ xảy ra. Lâu dần sẽ khiến cho bệnh nhân rơi vào trạng thái lo âu, trầm cảm. Khi đó, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống trầm cảm và hướng dẫn bệnh nhân thay đổi thói quen sống. Mục tiêu là cải thiện lối sống và tránh xa những tương tác tiêu cực, đặc biệt là trên mạng xã hội.
Ngoài ra, những hoạt động như thiền định Thái Cực Quyền hoặc yoga cũng có thể giúp bệnh nhân bình tĩnh và tập trung vào điều tích cực.
Hiểu rõ về rối loạn nhân cách ái kỷ giúp bạn và những người xung quanh nhận diện và tránh được những ảnh hưởng nghiêm trọng. Rối loạn ái kỷ này có thể làm giảm chất lượng cuộc sống đáng kể. Nếu bạn hoặc người thân có các triệu chứng nêu trên, hãy liên hệ với chuyên gia tâm lý trên Askany để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.